Portal Biały Kruk TV (17 czerwca 2025) relacjonuje wypowiedź prof. Andrzeja Nowaka po wizycie w Kijowie, dotyczącą nastrojów wśród Ukraińców w kontekście wojny z Rosją. Profesor Nowak zwraca uwagę na rosnącą akceptację dla pokoju za cenę utraty terytoriów zajętych przez Rosję, a także na zmiany w ukraińskiej polityce historycznej, w której gloryfikuje się postacie związane z walką o niepodległość Ukrainy od Rosji.
Analiza wypowiedzi prof. Andrzeja Nowaka wymaga krytycznego spojrzenia z perspektywy wiary katolickiej wyznawanej integralnie. Przede wszystkim należy odnieść się do kwestii wojny i pokoju, agresji i sprawiedliwości. Kościół katolicki zawsze nauczał o prawie do obrony koniecznej przed niesprawiedliwym napastnikiem. Pius XII w swoim przemówieniu z 24 sierpnia 1939 roku, na kilka dni przed wybuchem II wojny światowej, wołał: „Nic się nie traci z pokojem. Wszystko może być stracone przez wojnę!”. Jednakże, pokój nie może być osiągnięty za wszelką cenę, zwłaszcza za cenę niesprawiedliwości i krzywdy.
„Coraz więcej Ukraińców godzi się ze spokojem za terytoria. To znaczy, godzi się na to, żeby przerwać te działania wojenne, rezygnując z tych terytoriów, które Rosja już zajęła. Na początku, czyli w 2022 roku, takich Ukraińców było 10-15 proc. Dzisiaj jest ich już blisko 50 proc. Blisko połowa Ukraińców jest gotowa pogodzić się z takim pokojem”
Z perspektywy katolickiej, oddanie terytoriów zagarniętych przez agresora jest aktem niesprawiedliwości, który utrwala zło i zachęca do dalszej agresji. Jak nauczał św. Augustyn, pokój jest owocem sprawiedliwości (Opuscula, 42,3). Jeśli sprawiedliwość nie zostanie przywrócona, pokój będzie jedynie iluzją, krótkotrwałym zawieszeniem broni, które w przyszłości doprowadzi do jeszcze większych konfliktów.
Profesor Nowak słusznie zauważa, że:
„agresja nieukarana, agresja, która kończy się sukcesem – zaprasza zawsze do kolejnej agresji. Dlatego warto myśleć o Ukrainie, jako kraju, którego przetrwanie, obrona przed oddaniem go na pastwę Rosji, jest ważne także dla nas”
To stwierdzenie jest zgodne z katolicką nauką o konieczności obrony przed niesprawiedliwym napastnikiem. Pius XII w encyklice *Summi Pontificatus* (1939) potępił agresję i wezwał do obrony praw narodów.
W kontekście relacji polsko-ukraińskich, należy pamiętać o trudnej przeszłości, ale nie można jej wykorzystywać do usprawiedliwiania obecnej agresji. Przebaczenie i pojednanie są ważne, ale nie mogą odbywać się kosztem prawdy i sprawiedliwości. Jak nauczał św. Paweł, miłość bez prawdy jest fałszywa (Rz 12,9).
Wspominanie postaci takich jak Iwan Mazepa i Konstanty Ostrogski, którzy walczyli o niepodległość Ukrainy od Rosji, jest zrozumiałe w kontekście obecnej wojny. Jednakże, należy pamiętać, że historia jest złożona i nie można jej upraszczać do jednostronnych narracji. Kościół katolicki zawsze wzywał do obiektywnego badania historii i unikania nacjonalistycznych uprzedzeń.
Należy potępić wszelkie próby relatywizowania zła i usprawiedliwiania agresji. Pokój, który jest osiągnięty za cenę niesprawiedliwości, jest fałszywy i krótkotrwały. Jedyną drogą do trwałego pokoju jest sprawiedliwość, prawda i miłość. Pius XI w encyklice *Ubi Arcano Dei Consilio* (1922) pisał, że pokój Chrystusowy opiera się na sprawiedliwości i miłości, a nie na kompromisach i ustępstwach wobec zła.
Wsparcie dla Ukrainy w jej walce z agresją jest moralnym obowiązkiem każdego katolika. Jednakże, to wsparcie musi być oparte na prawdzie i sprawiedliwości, a nie na ideologiach i politycznych kalkulacjach. Należy modlić się o pokój, ale także działać na rzecz sprawiedliwości i obrony praw narodów.
Należy pamiętać, że prawdziwy pokój może przyjść tylko od Boga. Jak nauczał Chrystus, „Pokój zostawiam wam, mój pokój daję wam. Nie tak jak daje świat, Ja wam daję” (J 14,27). Ten pokój jest owocem łaski Bożej i wymaga nawrócenia serc i odrzucenia grzechu.
W kontekście wypowiedzi prof. Nowaka, należy wyrazić zaniepokojenie rosnącą akceptacją dla pokoju za cenę utraty terytoriów. Taka postawa jest niebezpieczna i może prowadzić do utrwalenia zła i zachęcenia do dalszej agresji. Katolicy powinni modlić się i działać na rzecz sprawiedliwego pokoju, który opiera się na prawdzie, sprawiedliwości i miłości.
Za artykułem: Prof. Andrzej Nowak z Kijowa: coraz więcej Ukraińców godzi się z pokojem za zajęte przez Rosję terytoria
Data artykułu: 17.06.2025
