Wprowadzenie – relacja o wydarzeniu
Portal Gość Niedzielny (PAP, 19 czerwca 2025) informuje o dorocznym pikniku literackim organizowanym przez Bibliotekę Narodową – Imieninach Jana Kochanowskiego. Wydarzenie odbędzie się 21 czerwca w Ogrodzie Krasińskich w Warszawie. Tegoroczna edycja skupia się na postaci Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, patronki roku 2025, określanej jako „słowiańska Safona”. Organizatorzy zapowiadają rozmowy o relacjach romantycznych we współczesnej literaturze, zmianach języka erotyzmu i cielesności oraz pracy pisarskiej w dobie sztucznej inteligencji. W programie znajdują się spotkania z laureatami nagród literackich, mecz poetycki, wykonanie „Pieśni świętojańskiej o Sobótce”, warsztaty dla dzieci oraz prezentacje licznych wydawnictw i antykwariatów.
Krytyczna analiza treści z perspektywy wiary katolickiej wyznawanej integralnie
Zamiana sensu kultury: od chrześcijańskiego humanizmu ku laicyzacji
Zwraca uwagę całkowicie świecka rama wydarzenia promującego wartości współczesne dalekie od ducha chrześcijańskiego humanizmu właściwego epoce Kochanowskiego. Sam Jan Kochanowski tworzył jako poeta głęboko zakorzeniony w klasycznej wizji świata przenikniętej ładem rozumu naturalnego podporządkowanego Objawieniu i prawu Bożemu. Tymczasem „rozmowy o romantycznych relacjach w literaturze XXI wieku i o tym, jak zmienia się polski język erotyzmu i cielesności” stanowią wyraz przejęcia narracji sekularystycznej nad przestrzenią publiczną: dyskurs ten opiera się na antropologii oderwanej od wymogów cnoty czystości oraz integralnego pojmowania osoby ludzkiej stworzonej na obraz Boga.
Podkreślając tematykę wrażliwości bliskiej dzisiejszemu odbiorcy i odniesień do złożoności współczesnego świata, organizatorzy ulegają presji tzw. nowoczesności postulującej pluralizm światopoglądowy zamiast porządku moralnego wynikającego ze społecznego panowania Chrystusa nad narodami („Quas Primas”, Pius XI). Tym samym dochodzi do przemilczenia roli Kościoła jako depozytariusza prawdy objawionej także wobec kultury; kultura staje się narzędziem autonomicznym względem prawa Bożego.
Erotyka języka a dechrystianizacja obyczaju
Narracja dotycząca ewolucji polskiego języka erotyzmu i cielesności zdradza zasadniczą sprzeczność z nauką Kościoła zawartą choćby w encyklikach Leona XIII czy Piusa XI („Casti connubii”), gdzie podkreślano konieczność strzeżenia czystości obyczajów zarówno jednostki jak społeczeństwa: literatura winna wspierać cnotę skromności, a nie ją osłabiać przez afirmację ekspresji seksualnych poza kontekstem sakramentu małżeństwa.
Praktyka stwarzania przestrzeni dla rozmów wokół tych zagadnień jest przejawem procesu laicyzacji życia publicznego oraz dążenia do normalizacji zachowań dawniej uznanych za grzeszne bądź zgorszenie publiczne (porównaj kanony synodów pierwszych wieków dot. moralności świeckich).
Prawa Boże a prawa człowieka – przewrotność aksjologiczna programu imprezy
Wybór Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej – poetki znanej m.in. ze swobodnych poglądów obyczajowych — jako centralnej postaci wydarzenia potwierdza odejście od modelu kultury służebnej wobec Ewangelii ku apologii wolnomyślności kosztem poszanowania praw Bożych ponad tzw. prawa człowieka (encyklika „Libertas” Leona XIII). Kultura przestaje być narzędziem formacji sumienia zgodnie z nauką Chrystusową; staje się raczej polem eksperymentu ideowego bez zobowiązań wobec Dekalogu.
Trudno znaleźć element programu odnoszący uczestników do Boga lub Jego przykazań; przeciwnie — mamy tu typowe dla epoki posoborowej uprzedmiotowienie religijności poprzez folkloryczne wykonanie „Pieśni świętojańskiej o Sobótce”, bez dogłębniejszego przesłania transcendentalnego czy katechetycznego.
Nadmierny pluralizm ideowy – lista wydawnictw kontrastujących z duchem katolicyzmu integralnego
Obszerny katalog oficyn obecnych podczas pikniku obejmuje również takie inicjatywy jak Krytyka Polityczna czy Żydowski Instytut Historyczny — instytucje reprezentujące idee jawnie sprzeczne lub neutralne wobec nauki katolickiej wyznawanej integralnie. Brak równoważącej obecności środowisk broniących cywilizacji chrześcijańskiej dowodzi asymetrii aksjologicznej: promocja książki dziś oznacza przede wszystkim afirmację pluralizmu światopoglądowego oderwanego od jedyności prawdziwej wiary (porównaj encykliki Grzegorza XVI „Mirari vos”, Piusa IX „Quanta cura”).
Z kolei obecność wydawnictwa Teologia Polityczna sugeruje próbę dialogu między różnymi tradycjami myśli politycznej, jednak bez jasnej dominacji prymatu nauki Kościoła nad doczesnością — co prowadzi do relatywizowania ordo rerum et ordinem esse in rebus humanis (porządek rzeczy boskich musi być pierwszy).
Zaniedbanie aspektu formacyjno-wychowawczego dzieci i młodzieży
Warsztaty dla dzieci odbywające się podczas tego typu imprezy narażone są na przekaz edukacyjny budowany według kryteriów pedagogiki świeckiej pozbawionej odniesienia do cnót teologalnych oraz zasad moralnych zakorzenionych w Tradycji apostolskiej (parafrazując św. Augustyna: wychowanie bez Boga prowadzi do deformacji serca dziecka). Zamiast kształtować duszę młodego pokolenia zgodnie z Ewangelią — proponuje mu się zajęcia mające charakter rozrywki intelektualnej oderwanej od celu wiecznego życia zbawionego.
Spostrzeżenia końcowe – potrzeba powrotu ładu katolickiego we wszelkich przejawach kultury narodowej
Organizowane przez struktury państwowe wydarzenie utrwala model społeczeństwa postchrześcijańskiego: literatura zostaje uwikłana w logikę rynku medialno-komercyjnego promującego indywidualistyczną ekspresję kosztem odpowiedzialności przed Bogiem Stwórcą wszystkich ludzi oraz Sędzią ich czynów. Utrata prymatu duchowości nad kulturą grozi dalszym upadkiem morale społecznego wskutek wykorzenienia młodych pokoleń z dziedzictwa wiary ojców naszych.
Jedynie przywrócenie porządku polegającego na podporządkowaniu spraw ziemskich panowaniu Chrystusa Króla może przywrócić harmonię między kulturą a Ewangelią — tak jak nauczały sobory powszechne pierwszych wieków: cała kultura ma oddawać chwałę Bogu poprzez piękno podporządkowane Dobru Najwyższemu („Sacrosanctum Concilium”, ale tylko przed jego wypaczeniem po Vaticanum II).
Nie sposób akceptować tendencji ujawnionych podczas opisanego pikniku bez stanowczej krytyki ze strony wiernych trzymających się integralnie doktryny sprzed 1958 roku: każda forma marginalizacji religii katolickiej jako fundamentu narodowego bytu zasługuje na jednoznaczne napiętnowanie; należy upominać twórców kultury by pamiętali, iż tylko Chrystus jest Drogą, Prawdą i Życiem wszelkiego porządku społeczno-kulturowego.
Za artykułem: (kultura.wiara.pl) Już wkrótce Imieniny Jana Kochanowskiego
Data artykułu: 19.06.2025
