Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny zapowiedział kanonizację duchownych i świeckich zamordowanych w Katyniu, określając ich jako „męczenników”. Uroczystość zaplanowano na 17 września 2025 r.; tego dnia będzie obchodzona ich liturgiczna pamięć. Wśród kanonizowanych wymieniono m.in. Szymona Fedorońko, Wiktora Romanowskiego i Włodzimierza Ochaba. Decyzję uzasadniono rzekomym trwaniem tych osób w wierze aż po śmierć. Przy tej okazji prawosławni biskupi wyrazili sprzeciw wobec ograniczania lekcji religii w szkołach państwowych oraz podkreślili społeczne zaangażowanie swojej wspólnoty, zwłaszcza wsparcie powodzian. Całość uzupełnia ton pochwalny wobec filantropijnych działań i autokefalii prawosławia w Polsce.

Już na poziomie samego aktu „kanonizacji” ujawnia się poważny problem teologiczny oraz historyczny – nie tylko z perspektywy wiary katolickiej wyznawanej integralnie, lecz także z punktu widzenia obiektywnej oceny przesłanek do orzekania o świętości.

Relatywizacja pojęcia męczeństwa: instrumentalizacja świętości

Najbardziej rażącą niezgodnością z doktryną katolicką integralną jest sposób rozumienia męczeństwa przez środowisko prawosławne – redukowany do faktu tragicznej śmierci zadanej przez wrogów politycznych czy narodowych. Klasyczna definicja męczennika Kościoła katolickiego (vide: św. Tomasz z Akwinu, Summa Theologica; Katechizm Piusa X) mówi jednoznacznie: męczeństwo polega na dobrowolnym przyjęciu śmierci za Chrystusa i za prawdziwą wiarę katolicką. Nie wystarczy przynależność do jakiejkolwiek wspólnoty religijnej czy bycie ofiarą totalitaryzmu: Non omnis qui moritur, martyr est (Nie każdy kto umiera, jest męczennikiem). Przypisywanie tytułu „męczennika” osobom zamordowanym wyłącznie ze względu na przynależność narodową lub urzędową – bez dowodu ich świadomego wyboru Chrystusa aż po śmierć – to rażące nadużycie, deprecjonujące sens męczeństwa ugruntowanego przez wieki.

Kanonizacja w sensie katolickim (por. dekret papieża Benedykta XIV, De servorum Dei beatificatione et beatorum canonizatione) domaga się potwierdzenia heroiczności cnót oraz cudów za wstawiennictwem kandydata – co tu oczywiście pominięto. Prawosławna procedura pozostaje uzurpacją prawa do orzekania o świętości bez odniesienia do autentycznej sukcesji apostolskiej i nierozerwalnej jedności z Kościołem powszechnym (Matką wszystkich Kościołów), którą jedynie posiada Kościół katolicki rzymski.

Fałszywa eklezjologia i pochwała schizmy

W tekście kilkukrotnie eksponowane są akcenty triumfalistyczne wobec „autokefalii” polskiego prawosławia oraz rzekomej samodzielności cerkwi („100-lecie cerkiewnej samodzielności”, „wpisanie do dyptychu Świętych Polskiej Autokefalicznej Cerkwi Prawosławnej”). Integralnie katolicka perspektywa nie może zaakceptować legitymizowania struktur schizmatyckich ani uznawania ich aktów kanonizacyjnych za mające znaczenie przed Bogiem.

Papież Leon XIII już w encyklice Satis cognitum przypominał: „Kto nie trwa we wspólnocie wiary i posłuszeństwa ze Stolicą Piotrową, ten nie może być członkiem Kościoła Chrystusowego.” Wszelkie akty kultu publicznego poza Kościołem katolickim są de facto fałszywe i nieprzyjemne Bogu (sensus stricte). Akcentowanie własnej niezależności sakralnej przez instytucje oddzielone od Rzymu prowadzi do głębszej degradacji świadomości dogmatycznej społeczeństwa.

Promocja ekumenizmu i relatywizacja prymatu prawa Bożego

W artykule pobrzmiewają echa współczesnego ekumenizmu oraz humanitarnego uniwersalizmu – podnoszone są kwestie filantropii („pomoc dla powodzian”), społecznego zaangażowania Cerkwi czy sprzeciwu wobec ograniczania lekcji religii. Jednak wszystko to służy promowaniu fałszywego pluralizmu wyznań oraz sugerowaniu równorzędności dróg zbawienia poza jedynym prawdziwym Kościołem Chrystusowym.

Kościół katolicki integralny nigdy nie stawiał na równi działalności charytatywnej z aktem wiary lub dowodem łaski uświęcającej. Papież Pius IX przestrzegał przed „fałszywym humanitaryzmem”, który stawia dobro doczesne ponad wieczne zbawienie (Quanta cura, Syllabus Errorum). Samo upominanie się o obecność lekcji religii w szkołach publicznych nie ma wartości tam, gdzie przekazywana jest fałszywa nauka odłączona od Urzędu Nauczycielskiego Kościoła.

Błędy doktrynalne dotyczące liturgii i kultu świętych

Zatwierdzenie ikony oraz troparionu ku czci nowo ogłoszonych „męczenników” stanowi próbę tworzenia parareligijnych praktyk liturgicznych oderwanych od Tradycji apostolskiej. Prawo Boże jasno nakazuje: nie czynić sobie bożków ani oddawać czci tym, którzy nie zostali rozpoznani przez autorytet Kościoła Chrystusowego.

Świadectwo Ojców Kościoła (por. św. Cyprian, List 55; św. Augustyn, De civitate Dei) wyraźnie potępia wszelkie próby ustanawiania własnych kultów lokalnych poza zgodą i rozeznaniem Biskupa Rzymu jako następcy Piotra.

Prawa Boże ponad tzw. „prawami człowieka” i laicyzacją edukacji

Chociaż biskupi prawosławni wyrażają krytykę decyzji ministra edukacji o ograniczeniu nauczania religii w szkołach państwowych („Nie zabraniajmy dzieciom przychodzić do Chrystusa…”), ich stanowisko opiera się na przesłankach obcych nauczaniu integralnemu: domagają się pluralistycznego status quo zamiast uznania społecznego panowania Jezusa Chrystusa nad Narodem Polskim.

Nauczanie papieskie (Pius XI, encyklika Quas primas) przypomina, że państwo winno podporządkować swoje prawa panowaniu Króla królów; lekcja religii bez jasnego wskazania na jedyność prawdy Objawionej w Kościele katolickim jest pustym rytuałem.

Niezrozumienie istoty miłości chrześcijańskiej

Podkreślana w tekście pomoc powodzianom to gest godny szacunku tylko wtedy, gdy wyrasta z miłości nadprzyrodzonej – caritas Christi urget nos (miłość Chrystusa przynagla nas) – a nie jest narzędziem autopromocji czy legitymizacji błędnych struktur kościelnych oddzielonych od Owczarni Chrystusowej (sensus stricte). Czynienie dobra społecznego bez trwania w łasce Bożej jest czynem moralnie obojętnym co do zbawienia wiecznego.

Prawdziwa pamięć ofiar Katynia a chrześcijańska perspektywa wieczności

Integralna wiara katolicka nakazuje modlić się o dusze wszystkich zamordowanych – zarówno duchownych jak świeckich – ale nigdy nie sankcjonuje wynoszenia ich do chwały ołtarzy poza procesem kanonicznym uznanym przez Stolicę Apostolską przed 1958 rokiem. Autentyczna pamięć poległych polega na trosce o ich zbawienie wieczne przez Msze Święte odprawiane w rycie rzymskim i modlitwy za dusze czyśćcowe.

Zastępowanie tej troski publiczną celebracją nowych kultów to rażąca profanacja kategorii świętości oraz zatracenie sensu ofiary męczeńskiej jako świadectwa jedynej prawdziwej wiary (sensus stricte fidei catholicae integrae).

Podsumowanie krytyczne wobec instrumentalizacji historii i teologii przez polski prawosławie

Cytowany artykuł relacjonuje działania Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego wokół Katynia, prezentując je jako wyraz heroizmu duchowego i obywatelskiego. Z perspektywy integralnej teologii katolickiej należy jednoznacznie odrzucić wszelkie próby uzurpacji tytułu męczennika poza łonem jedynego Kościoła Chrystusowego; należy również demaskować instrumentalne wykorzystywanie historii dla celów propagandowych schizmatyków.

Nie wolno mylić patriotyzmu czy solidarności społecznej z cnotami heroicznych świadków wiary; ani też zastępować doktryny dogmatycznej sentymentalizmem nacjonalistycznym lub ekumenicznym relatywizmem.

Kościół katolicki zachował zawsze nienaruszalność definicji świętości i prymatu prawa Bożego nad wszelkim ludzkim konstruktem – zarówno politycznym jak pseudo-religijnym.