Portal Vaticannews.va (9 czerwca 2025) relacjonuje prezentację pierwszego tomu publikacji „Zbiory Museo Profano”, poświęconej antycznym zabytkom przedrzymskim i rzymskim, zgromadzonym przez Muzea Watykańskie. Opisuje się tu szeroko zakrojone prace nad katalogowaniem eksponatów z okresu od epoki brązu do końca III wieku przed Chrystusem. Podkreślono również rewaloryzację kolekcji, która została przekazana pod zarząd muzealny decyzją „Jana Pawła II” w 2003 roku, a następnie uroczyście udostępniona publiczności. Wśród zbiorów wymieniono zarówno unikatowe artefakty wykopaliskowe z Bliskiego Wschodu, jak i dzieła sztuki użytkowej oraz XIX-wieczne falsyfikaty. W relacji zabrakło jednak odniesienia do nadrzędnych prawd katolickich – całość przedstawia działalność muzealną jako wartość samą w sobie i podaje ją do społecznego podziwu bez refleksji nad jej zgodnością z misją Kościoła. Nie sposób nie zauważyć tu charakterystycznej dla posoborowego kierunku relatywizacji sensu dziedzictwa oraz estetyzującego podejścia do pogańskiej przeszłości, którą prezentuje się niemal na równi ze skarbami sakralnymi.

Relatywizacja doktryny i świecka gloryfikacja kultury pogańskiej

Pierwszym rażącym elementem jest sama idea eksponowania i promowania zbiorów archeologicznych o charakterze pogańskim pod auspicjami struktur watykańskich. O ile zachowanie artefaktów historycznych dla celów naukowych czy apologetycznych nie jest samo w sobie naganne, to już ich publiczna prezentacja jako autonomicznej wartości – niezależnie od ich sprzeczności z Prawdą Objawioną – stanowi wyraz fundamentalnego odejścia od integralnej wiary katolickiej.

W epoce przedsoborowej Kościół zawsze wyraźnie rozróżniał między tym, co służy większej chwale Bożej, a tym, co stanowi spuściznę cywilizacji pogańskich (gentilium superstitiones). Jak przypomina św. Leon Wielki: „Niechaj wierni strzegą się brania udziału w obrzędach pogan…” (Sermo 6). Już sam fakt nazwania kolekcji „Museo Profano” (Muzeum Świeckie/Bezbożne) jest świadectwem przewrotnego przewartościowania hierarchii wartości.

Zamiast jednoznacznego potępienia bałwochwalstwa i fałszywych kultów starożytnych cywilizacji, tekst opisuje je neutralnie lub wręcz afirmująco. Cytat:

.Kolekcja obejmuje wyjątkowe dzieła sztuki użytkowej… unikalne artefakty odkryte podczas wykopalisk archeologicznych w Watykanie, na Bliskim Wschodzie i w Ameryce Południowej.

Całość ujmuje te przedmioty jako powód do dumy i chluby.

Kult estetyki ponad prawdę – fałszywa sakralizacja sztuki starożytnej

Podczas gdy Ojciec Święty Pius XII nauczał wyraźnie (Mediator Dei), że wszelka sztuka winna służyć celom wyższym – czyli prowadzić dusze ku Bogu oraz utwierdzać je w prawdzie objawionej – obecna praktyka watykańska uprawia bezrefleksyjny kult estetyki. Zamiast rozpoznawać niebezpieczeństwo duchowego zatrucia przez obcowanie z artefaktami nasyconymi duchem pogaństwa, relacja stawia na piedestale „misternie rzeźbione kamee”, „wyroby z kości słoniowej” czy „niewielkie brązy”, nie pytając o ich pierwotne znaczenie religijne czy moralną treść.

„Muzea Watykańskie zaprezentowały pierwszy tom publikacji ‘Zbiory Museo Profano’ (…) dokumentowanie całej kolekcji utworzonej (…) za pontyfikatu papieża Klemensa XIII.”

Brak najmniejszej wzmianki o ocenie tych dzieł przez pryzmat Dekalogu (zwłaszcza I przykazania: „Nie będziesz miał bogów cudzych przede Mną”) czy Tradycji Kościoła jasno pokazuje, jak daleko struktury posoborowe oddaliły się od misji ewangelizacyjnej na rzecz laicyzacji dziedzictwa.

Pseudonaukowy uniwersalizm zamiast chrystocentrycznej wizji historii

Artykuł utrzymany jest w tonie neutralno-naukowym, gloryfikującym badania archeologiczne i wydawniczą aktywność muzealników bez żadnej próby oceny ideowej:

.To wynik pogłębionych i wieloletnich prac badawczych… Publikacja to pierwszy etap procesu wydawniczego… jest efektem wieloletnich badań pod kierunkiem Claudii Legi.

Tymczasem św. Pius X stanowczo przestrzegał przed tzw. modernistycznym podejściem do historii Kościoła („Pascendi Dominici Gregis”), które polega na rozmyciu granic pomiędzy Objawieniem a produktem cywilizacji ludzkich. Podejście posoborowych struktur jest tu podręcznikowym przykładem tej herezji: stawia się w jednej linii zabytki chrześcijańskie oraz relikty pogaństwa, sugerując równorzędność ich wkładu w dziedzictwo ludzkości.

Sensus stricte: taka postawa to de facto przyjęcie laickiej wizji świata, gdzie historia Kościoła katolickiego jest jedynie jednym z wielu nurtów cywilizacyjnych – a nie kluczem do rozumienia dziejów całej ludzkości.

Rewaloryzacja zbiorów jako przejaw sekularyzacji misji Watykanu

Opis działań rozpoczętych przez „Jana Pawła II” oraz kontynuowanych przez kolejnych administratorów muzealnych ujawnia głębokie przemiany mentalności instytucjonalnej:

„Po przekazaniu kolekcji Biblioteki Watykańskiej pod zarząd Muzeów Watykańskich… rozpoczęto działania w celu rewaloryzacji tych zróżnicowanych zbiorów.”

Niezmienna nauka Kościoła zakłada absolutny prymat porządku nadprzyrodzonego nad doczesnym; wszelkie działania mające na celu rewitalizację czy udostępnienie dóbr winny być podporządkowane jednej tylko intencji: głoszeniu panowania Chrystusa Króla nad światem (Quas Primas Piusa XI). W analizowanym tekście zabrakło nawet cienia takiej refleksji: zamiast tego mamy technokratyczno-menedżerską retorykę rodem z instytucji świeckich.

Mistyfikacja dorobku cywilizacji pogańskiej – pomijanie grzechu idolatrii

.Zbiory Museo Profano… obejmują około 1700 eksponatów, w tym materiały etruskie, italskie i rzymskie… XIX-wieczne falsyfikaty… unikalne artefakty odkryte podczas wykopalisk archeologicznych.

Brak nawet symbolicznego dystansu wobec treści czy funkcji tych zabytków świadczy o rażącej ignorancji bądź celowym przemilczeniu istoty rzeczy: to często narzędzia kultów demonów lub dewocjonalia poświęcone bóstwom fałszywym. Integralna teologia katolicka jednoznacznie potępiała praktyki idolatrii; dokumenty synodów starożytnych oraz liczne dekrety papieskie nakazywały nie tylko unikanie takich przedmiotów, ale wręcz ich niszczenie lub jednoznaczne piętnowanie wobec ludu wiernego.

Współczesna praktyka polegająca na wystawianiu tego typu artefaktów publiczności bez ostrzeżenia czy krytycznej adnotacji przyczynia się do dalszej desakralizacji przestrzeni kościelnej oraz szerzenia zamieszania duchowego (confusio fidelium).

Nadrzędność praw Bożych nad tzw. “prawami człowieka” i światopoglądową neutralnością

W świetle integralnej wiary katolickiej celem wszelkiej działalności edukacyjnej czy kulturalnej pozostaje podporządkowanie wszystkiego Królowaniu Chrystusa (encyklika Quas Primas). Tymczasem cały opisany projekt nosi znamiona hołdu dla dokonań ludzkości bez odniesienia do Boga-Człowieka Jezusa Chrystusa – co stanowi zaprzeczenie sensus stricte misji apostolskiej.

Pod płaszczykiem ochrony dziedzictwa narodowego dokonuje się tu de facto promocja agnostycznego modelu kultury globalnej pozbawionej odniesienia do prawdy objawionej. To swoista apologetyka pluralizmu religijnego ubrana we frazesy o „rewaloryzacji zbiorów”.

Konkluzja: Posoborowa wizja muzealnictwa watykańskiego – symptom zdrady integralnej Tradycji

Analiza całości dowodzi jednoznacznie: opisane działania Muzeów Watykańskich są przejawem postępującego odejścia od zasadniczej misji Kościoła Chrystusowego według nauki sprzed 1958 roku. Dążenie do uświetniania spuścizny pogańskiej oraz wynoszenie jej do rangi uniwersalnego dobra kulturalnego stoi w jawnej sprzeczności z obowiązkami jakie nakłada depozyt wiary oraz Tradycja apostolska.

Podsumowując:

• Muzea Watykańskie promują dorobek pogański kosztem jasnego świadectwa wiary katolickiej.
• Kontekst historyczny artefaktów zostaje oderwany od oceny moralno-religijnej.
• Działania te wpisują się w nurt sekularyzacji i relatywizmu ideowego typowego dla anty-kościoła posoborowego.
• Zaniechanie krytycznej narracji względem bałwochwalstwa prowadzi wiernych na manowce duchowe.
• Prawa Boże ustępują miejsca laickiemu uniwersalizmowi.

W świetle powyższego wszelka działalność muzealna winna być podporządkowana wyłącznie celom apologetycznym lub edukacyjnym mającym umacniać prawdziwą Wiarę katolicką; natomiast obecna ekspozycja dziedzictwa pogańskiego stanowi kolejny dowód zdrady integralnej Tradycji przez struktury posoborowe.