Portal PAP (19 kwietnia 2025) relacjonuje obchodzenie Wielkiej Soboty przez prawosławnych i inne wschodnie obrządki na terenie Polski. Opisuje liturgie poranne, święcenie pokarmów, zwyczaje związane z odwiedzaniem Grobów Pańskich oraz szczegóły praktyk wielkanocnych. Zwraca uwagę na różnicę w terminach świąt Paschy pomiędzy wschodem a zachodem, wynikającą z odmiennego sposobu wyliczania daty. Artykuł przywołuje statystyki dotyczące liczebności prawosławnych w Polsce oraz podkreśla kulturowe bogactwo tych obrzędów. Jednakże prezentowana relacja pozostaje pozbawiona odniesienia do prawdziwego porządku katolickiego, uznając równoważność oraz poprawność praktyk odrębnych od jedynie prawdziwej wiary.

Obrzędy wschodnie wobec jedyności Kościoła: nieprzekraczalne granice doktryny

Opisane praktyki liturgiczne, takie jak święcenie pokarmów poza cerkwiami, symbolika płaszczanicy oraz podkreślanie wielkopostnego postu aż do paschalnego śniadania, są elementami utrwalonej tradycji wschodniej. Z perspektywy wiary katolickiej wyznawanej integralnie trzeba jednak stanowczo podkreślić, że extra Ecclesiam nulla salus – poza Kościołem nie ma zbawienia – co orzekano niezmiennie od czasów apostolskich aż po magisterium Piusa XII („Mystici Corporis Christi”, 1943). Każda praktyka religijna oderwana od prawowitej hierarchii rzymskokatolickiej i sakramentów sprawowanych przez ważnie wyświęconych kapłanów (tj. przed 1968 rokiem) jest de facto brakiem uczestnictwa w nadprzyrodzonym życiu łaski.

Artykuł całkowicie pomija tę fundamentalną rzeczywistość, czyniąc opis obrzędów czymś kulturowo równoprawnym wobec katolicyzmu, podczas gdy nauczanie Kościoła zawsze było jednoznaczne: „Ten kto nie jest ze Mną, jest przeciwko Mnie” (Mt 12,30). Wyliczanie różnic kalendarzowych oraz lokalnych zwyczajów nie zmienia faktu, że bez uznania zwierzchności papieskiej (do Piusa XII), bez przyjęcia integralnej doktryny i sakramentów – całość tych działań pozostaje na poziomie zewnętrznego rytuału bez skutków uświęcających.

Zasady wyliczania daty Paschy – błąd schizmatu i jego konsekwencje

W artykule podkreślono:

Taka sytuacja wynika z nieco innego sposobu wyliczania daty tego święta.

Owa „inna metoda” to konsekwencja trwania w schizmie po rozłamie konstantynopolitańskim (1054). Odłączenie się Wschodu skutkuje nie tylko różnicami liturgicznymi i kalendarzowymi – co stanowi widoczny znak braku jedności z Głową Kościoła – lecz także głębokim defektem eklezjalnym: odrzuceniem dogmatu o prymacie następcy św. Piotra oraz kwestionowaniem integralnej Tradycji.

Sobór Florencki jasno orzekał: „Święta rzymska matka Kościół mocno wierzy, wyznaje i głosi…, że każda ludzka istota musi być podporządkowana Biskupowi Rzymu dla osiągnięcia zbawienia.” Praktyki liturgiczne czy „piękno tradycji” nie zastąpią tej jedności; fałszywe poczucie wspólnoty duchowej pomija konieczność posłuszeństwa Papieżowi oraz uznania całokształtu dogmatycznego skarbca Wiary.

Zewnętrzne formy pobożności a sensus stricte sakramentalny

W opisie czytamy m.in.:

Przez całą Wielką Sobotę wierni odwiedzają Groby Pańskie… Wiernych nadal obowiązuje ścisły post. Pierwszym posiłkiem bez postu będzie wielkanocne śniadanie.

Wszystkie te akty mogą robić wrażenie zachowania pobożności chrześcijańskiej; jednakże z perspektywy sedewakantystycznej należy podkreślić: Prawdziwa pobożność wynika z posiadania nadprzyrodzonego życia łaski, które możliwe jest tylko przez ważne sakramenty sprawowane w pełnej komunii ze Stolicą Apostolską (Rzym). Utrzymywanie rytuałów przy braku tej komunii jest daremnym powielaniem gestów pozbawionych treści zbawczej (sine gratia non valet opus – bez łaski dzieło nic nie znaczy).

Nie sposób przemilczeć także faktu, że odwiedzanie „Grobu Pańskiego” według tradycji płaszczanicy to swoista parafraza katolickiego Triduum Paschalnego – lecz oddzielona od pełnej liturgii Mszy Świętej ofiarowanej przez kapłana posiadającego sukcesję apostolską nierozerwalną z Rzymem.

Statystyka i socjologia kontra prawa Boże

Zauważalne jest szczególne miejsce danych liczbowych o liczbie wiernych:

Prawosławie jest drugim co do liczby wiernych wyznaniem w Polsce… Hierarchowie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego liczbę wiernych… szacują na 450-500 tys…. W Narodowym Spisie Powszechnym… zadeklarowało ok. 151,7 tys. osób.

Znamienne jest przesuwanie akcentu z kwestii prawdy Objawionej na ilość deklaracji przynależności czy przejaw kultury. Tymczasem Ojciec Święty Grzegorz XVI pisał jasno („Mirari vos”, 1832): Nikt nie może uważać za nieszkodliwą opinię, jakoby wystarczyło należeć do jakiegokolwiek Kościoła by być zbawionym. Odrzucenie tej zasady prowadzi do relatywizacji dogmatycznej.

Biorąc pod uwagę statystykę jako główny argument istnienia i znaczenia wspólnoty – artykuł popada w błąd modernizmu potępionego już przez Piusa X („Pascendi Dominici gregis”, 1907): „Religia staje się wtedy sprawą uczucia społecznego”, a nie kwestią prawdy objawionej przez Boga.

Niedopuszczalność ekumenizmu: brak zgody na synkretyzm religijny

Niepokojące jest mimowolne promowanie przez artykuł postawy ekumenistycznej poprzez neutralny opis praktyk rozdzielonych od katolickiej wiary. Z perspektywy wiary katolickiej wyznawanej integralnie każdy taki opis powinien być jasno opatrzony przestrogą przed fałszywą równością religii. Jak przypomina encyklika „Mortalium animos” Piusa XI: „Nie wolno upatrywać żadnej równości między różnymi religiami”.

Podsumowując – każda wzmianka o zwyczajach religijnych wspólnot odłączonych winna być jasno osadzona w kontekście ich oddalenia od depozytu wiary przekazanego przez Chrystusa apostołom i strzeżonego niezawodnie przez Kościół katolicki aż do końca świata.

Sedewakantystyczna odpowiedź na społeczne oczekiwania wobec duchownych “Kościołów” odłączonych

Artykuł milczy o fundamentalnym problemie schizmy jako grzechu przeciwko jedności Mistycznego Ciała Chrystusa. Nie można mówić o “duszpasterstwie” czy “posługiwaniu duchowieństwa” tam, gdzie brakuje pełni kapłaństwa oraz jedności ze Stolicą Apostolską; wszelkie oczekiwania społeczne wobec takich duchownych są wtórne wobec konieczności powrotu do integralnej wiary katolickiej sprzed 1958 roku.

Zachował się zwyczaj święcenia w dużych koszach wszystkich potraw przygotowanych na wielkanocne śniadanie.

Takowe praktyki mogą budzić sentyment etnograficzny lecz pozostają pozbawione mocy uświęcającej jeśli są oderwane od prawdziwego kapłaństwa i właściwej intencji.

Zakończenie: Tradycja kontra Prawda Objawiona

Omawiany tekst ilustruje typową dla ducha czasu tendencję do unikania jasnego wskazania prymatu prawdy nad tradycją lokalną lub narodową. Dla integralnie pojmującej swój obowiązek duszpasterski reszty Kościoła Katolickiego sprzed 1958 roku taki opis praktyk religijnych należy ujawniać jako konsekwencję odejścia od jedyności wiary rzymskiej.

Zatem nawet najbardziej uroczyste obchody Wielkiej Soboty czy Wielkanocy we wspólnotach oddzielonych nie prowadzą do zbawczej obecności Chrystusa Zmartwychwstałego tam, gdzie zabrakło posłuszeństwa Stolicy Apostolskiej i czystości doktryny nienaruszonej przez wieki.