Portal wiara.pl relacjonuje wypowiedzi rosyjskiego duchownego Aleksieja Umińskiego, który oskarża Rosyjski Kościół Prawosławny o tłumienie krytyków wojny na Ukrainie i ścisłe zjednoczenie z państwem rosyjskim. W artykule opisano prześladowania chrześcijan sprzeciwiających się oficjalnej linii patriarchy Cyryla I oraz promowanie ideologii „rosyjskiego świata” zamiast Ewangelii. Kapłani odmawiający udziału w propagandzie wojennej są usuwani ze stanowisk i zmuszani do emigracji. Akcentowane jest także bezprawne traktowanie duchowieństwa przez hierarchię RKP oraz instrumentalizacja religii dla celów politycznych pod rządami prezydenta Putina.
Tekst ten, choć podejmuje problem nadużyć, sam popada w poważne błędy teologiczne, m.in. gloryfikując pojęcie „dialogu” ekumenicznego oraz nie rozróżniając istoty Kościoła Chrystusowego od fałszywych struktur schizmatyckich i heretyckich.
Ekumenizm jako narzędzie relatywizmu
Już sama forma publikacji – na portalu szerzącym idee ekumenizmu – zdradza głęboki błąd doktrynalny polegający na relatywizowaniu jedyności Kościoła założonego przez Jezusa Chrystusa. Cytowany tekst mówi o „Kościele” prawosławnym tak, jakby był on równorzędną rzeczywistością wobec Kościoła katolickiego, tymczasem już św. Ireneusz z Lyonu nauczał: ubi Ecclesia, ibi Spiritus Dei; et ubi Spiritus Dei, illic Ecclesia et omnis gratia (gdzie Kościół, tam Duch Boży; gdzie Duch Boży – tam Kościół i wszelka łaska). Struktury powstałe w wyniku schizmy czy herezji pozostają poza Ciałem Mistycznym Chrystusa; są pozbawione autentycznej sukcesji apostolskiej oraz prawa do przekazywania łaski sakramentalnej poza wyjątkami przewidzianymi przez prawo kanoniczne.
W całej narracji uderza brak jasnej oceny dramatycznych skutków odłączenia się RKP od Stolicy Apostolskiej: to właśnie zerwanie jedności prowadziło historycznie do podporządkowania się władzy świeckiej – co już sobory powszechne potępiały jako cesaropapizm (tzw. symfonia tronu i ołtarza była zawsze karykaturą Boskiego ustanowienia). Zasada wyrażona przez papieża Grzegorza VII non licet imperatori praeesse ecclesiae (nie wolno cesarzowi przewodzić Kościołowi) została pogwałcona zarówno przez carat jak i obecny reżim rosyjski.
Sekwencja błędów: instrumentalizacja religii a upadek porządku bożego
Duchowny cytowany w tekście stwierdza:
„Kościół połączył się z państwem, tworząc jedną całość”
Nie pada tu jednak fundamentalna diagnoza: taka fuzja możliwa jest tylko tam, gdzie zabrakło katolickiego rozumienia społecznego panowania Chrystusa Króla (regnum Christi sociale) oraz poszanowania niezależności porządku kościelnego od świeckiego (distingue inter sacerdotium et imperium). Tam zaś gdzie zanegowano pierwszeństwo prawa Bożego przed ludzkim – rodzi się idolatria państwa lub partykularnych interesów narodowych.
Trudno nie zauważyć ironii losu: ci sami kapłani RKP (a dziś ich ekumeniczni apologeci), którzy przez wieki byli narzędziem prześladowań prawdziwego Kościoła Katolickiego na ziemiach Europy Wschodniej – teraz skarżą się na ucisk ze strony własnych hierarchów i państwa! Historia dowodzi tu słuszności słów Piusa IX:
„Poza Kościołem Katolickim nie ma zbawienia ani środków zbawczych”
Każda struktura oderwana od Piotra popada prędzej czy później w niewolę tego świata (służąc doczesnym panom zamiast Bogu Najwyższemu).
Prawa człowieka vs prawa Boże – pomieszanie porządków
Artykuł lamentuje nad losem „więźniów politycznych”, akcentuje brak ochrony dla duchowieństwa RKP przed represją biskupią czy państwową, sugerując potrzebę demokratyzacji struktur cerkiewnych lub gwarancji ustawowych dla opozycji wewnątrz wspólnot wyznaniowych. Jest to mylne rozpoznanie sytuacji: problem leży bowiem nie w braku „praw człowieka”, lecz w fakcie odejścia całych społeczeństw od praw Bożych! Gdzie zerwano więź z Namiestnikiem Chrystusa na ziemi (następcą św. Piotra), tam nawet najbardziej „demokratyczne” mechanizmy nie zapobiegną zepsuciu życia publicznego ani deprawacji sumień.
Chrystus Pan ustanowił widzialną hierarchię opartą na boskim mandacie – a nie ludzkiej umowie czy arbitralnej decyzji lokalnych synodów czy władz cywilnych (porównaj jasno sformułowaną naukę Soboru Florenckiego). To właśnie oderwanie się RKP (jak wszystkich struktur schizmatyckich) od tej prawdziwej hierarchii owocuje permanentnym chaosem moralnym i politycznym.
Błędy indywidualizmu religijnego a sens cierpienia chrześcijańskiego
Tekst wykazuje współczesną tendencję do stawiania jednostkowego sumienia ponad obiektywnym nakazem prawa naturalnego oraz objawionego:
„W Rosji wszelkie odmienne opinie są brutalnie tłumione… wielu chrześcijan jest więzionych po prostu za wypowiadanie się przeciwko wojnie.”
Nie można jednak zapominać, że tylko cierpienie poniesione in veritate fidei (w prawdzie wiary) ma wymiar zbawczy – tzn., jeśli ktoś trwa uporczywie poza jedynym owczarnią Chrystusa („jedna owczarnia i jeden pasterz”), to nawet heroiczna opozycja wobec tyranii ziemskich nie czyni go automatycznie świadkiem Ewangelii!
Świadectwo męczeńskie musi być złożone pro Christo et Ecclesia eius sanctissima (dla Chrystusa i Jego najświętszego Kościoła), a nie tylko przeciwko przemocy tego świata lub za mglistymi ideałami humanitarnymi.
Kwestia modlitwy o zwycięstwo militarne a instrumentalizacja kultu liturgicznego
Podkreślany przypadek odmowy odczytania modlitwy o zwycięstwo Rosji ukazuje jeszcze inną patologię typową dla wspólnot pozbawionych pełni sakramentalnej jedności: podporządkowanie praktyki religijnej aktualnemu interesowi narodowo-państwowemu.
Już Leon XIII przestrzegał przed błędem nacjonalizmu jako bałwochwalstwa nowoczesnych czasów:
Pax Christi in regno Christi!
Tradycja katolicka zawsze uznawała prymat intencji nad rytuałem – każda modlitwa liturgiczna winna być skierowana ad maiorem Dei gloriam (na większą chwałę Boga), a nie ku utwierdzaniu doczesnej dominacji politycznej któregokolwiek narodu czy bloku geopolitycznego.
Zakończenie: Odrzucony filar jedności prowadzi do rozkładu wszystkiego
Z perspektywy wiary katolickiej wyznawanej integralnie należy stanowczo podkreślić:
- Tylko pełnia komunii ze Stolicą Apostolską gwarantuje zachowanie depozytu wiary nienaruszonego przez wpływy świata.
- Niezależność porządku kościelnego wynika bezpośrednio z ustanowienia Bożego – jest ona niemożliwa do utrzymania bez właściwej hierarchii apostolskiej.
- Prawa człowieka mają sens tylko wtedy, gdy są podporządkowane panowaniu Boskiego Prawodawcy.
- Cierpienie poniesione poza owczarnią Chrystusową może mieć wartość moralną lub społeczną, ale nie ma charakteru zasługującego wiecznie bez łaski przynależności do Ciała Mistycznego.
Próby szukania rozwiązania kryzysu RKP poprzez ekumenizm albo reformy ustrojowe prowadzą donikąd — dopóki fundamentem życia religijnego będzie własny interes lokalny lub kompromisowa lojalność wobec świeckich mocodawców.
Extra Ecclesiam nulla salus!
Za artykułem:
Kościół prawosławny tłumi krytykę wojny w Ukrainie (ekumenizm.wiara.pl)
Data artykułu: 13.03.2025
