Portal Gość relacjonuje, że sąd administracyjny w Tallinnie oddalił skargę Estońskiego Chrześcijańskiego Kościoła Prawosławnego (dawniej Patriarchatu Moskiewskiego) na cofnięcie państwowych dotacji. Decyzja została podjęta po uznaniu przez estoński parlament Patriarchatu Moskiewskiego za „instytucję wspierającą wojnę”, co miało uzasadniać odcięcie go od finansowania publicznego. Sąd orzekł, że wsparcie dla organizacji religijnych nie jest obowiązkiem władz – pozostaje zależne od ich aktualnych decyzji politycznych oraz budżetowych. Władze kościelne próbowały się uniezależnić poprzez zmianę nazwy, jednak państwo nie uznało tego gestu za wystarczający ze względu na utrzymujące się związki kanoniczne z Moskwą. Podjęto również próbę prawnego ograniczenia wpływów Rosji na życie religijne, lecz prezydent Estonii zawetował ustawę twierdząc, iż narusza ona wolność zrzeszania i wyznania.

Przytoczona sytuacja pokazuje fundamentalny konflikt pomiędzy zasadami prawa Bożego i powszechnej misji Kościoła a nowoczesnymi tendencjami laicyzacyjnymi oraz instrumentalnym traktowaniem religii przez państwa narodowe.

Instrumentalizacja Kościoła i mit neutralności religijnej państwa

W analizowanym przypadku mamy do czynienia z jawnym podporządkowaniem życia religijnego wymogom chwili politycznej. To przejaw zasady cuius regio, eius religio przefiltrowanej przez współczesną ideologię „bezpieczeństwa narodowego”, która staje się argumentem do ograniczania swobody działania organizacji wyznaniowych – de facto wbrew prawu Bożemu oraz nauczaniu integralnej wiary katolickiej. Litera artykułu jasno ukazuje, że:

Państwo estońskie nie jest zobowiązane do wspierania finansowo Kościoła, którego działania stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa (…)

Tymczasem nauka Soboru Laterańskiego IV i encykliki Piusa XI „Quas Primas” nakazuje wszystkim ludom oddawać cześć Chrystusowi Królowi – a więc zapewniać warunki umożliwiające publiczną działalność Chrystusowego Kościoła. Wszelkie próby sekularyzacji czy ustanawiania „neutralności” wobec wiary oznaczają zanegowanie społecznego panowania Zbawiciela nad narodami (Regnavit a ligno Deus – Bóg rządzi z krzyża). Takie stanowisko potwierdza Papież Grzegorz XVI w „Mirari Vos”, piętnując błędną tezę o obojętności państwa wobec prawdziwej Religii.

Podkreślić należy również wypływające z Tradycji prawo społeczeństw chrześcijańskich do ochrony przed herezją i błędami przeciwnymi wierze; tutaj jednak działania władz estońskich nie wynikają z troski o czystość doktryny ani porządek moralny – lecz mają charakter czysto polityczny, skierowany przeciw określonej jurysdykcji cerkiewnej ze względu na jej powiązania etniczne lub geopolityczne.

Deifikacja tzw. wolności wyznania i sprzeciw integralnej nauce katolickiej

Artykuł przekazuje słowa prezydenta Estonii o rzekomej „nieproporcjonalnej ingerencji w wolność zrzeszania się i wolność wyznania”. Tego typu retoryka to owoc błędnych koncepcji libertas religiosa, które zostały już jednoznacznie potępione przez Piusa IX („Quanta Cura”) oraz Leona XIII („Libertas Praestantissimum”). Wolność kultu, rozumiana jako prawo dowolnych wspólnot do szerzenia swoich poglądów niezależnie od ich zgodności z prawem Bożym czy interesem duszb najbardziej uderza w samą istotę misji Kościoła: uczy bowiem relatywizmu dogmatycznego oraz promuje pluralizm poglądowy kosztem jedynej Prawdy objawionej.

Charakterystyczna jest także instrumentalizacja tej wolności: raz powołują się na nią zwolennicy sekularyzmów (gdy chodzi o ochronę mniejszości), innym razem używa jej samo państwo jako miecza przeciwko niewygodnym grupom religijnym (gdy te stają się przedmiotem podejrzeń politycznych). To pokazuje arbitralność nowoczesnych rządów pozbawionych odniesienia do prawa naturalnego oraz suwerenności Boga nad światem społecznym.

Krytyka laicyzmu: oderwanie prawa stanowionego od Prawa Bożego

Opisane wydarzenia unaoczniają konsekwencje odejścia Europy Środkowej (a szerzej całego Zachodu) od tradycji integrally chrześcijańskiej. Z jednej strony mamy deklarowaną swobodę sumienia jednostek (która prowadzi do zaniku jakiegokolwiek jednolitego porządku moralno-religijnego); z drugiej strony coraz silniejszą interwencję aparatu państwowego wszędzie tam, gdzie religia zaczyna być postrzegana jako czynnik destabilizujący bądź konkurencyjny wobec monopolu ideologicznego nowoczesnych elit politycznych.

Pozbawienie instytucji kościelnej środków finansowych tylko dlatego, że jej zwierzchnik znajduje się poza granicami danej republiki albo deklaruje lojalność wobec innego autorytetu duchowego niż lokalna administracja to jawne zaprzeczenie porządku katolickiego. Nie chodzi tu nawet o ocenę samego Prawosławia ani spekulacje wokół motywacji hierarchii moskiewskiej; sednem sprawy jest sama zasada: każda wspólnota chrześcijańska autentycznie respektująca prawo Boże ma niezbywalne prawo głosić swoją wiarę publicznie bez ryzyka szykan ze strony struktur świeckich.

Tak uczy św. Leon Wielki: „To co boskie winno mieć pierwszeństwo przed tym co ludzkie; służba Bogu przewyższa posłuszeństwo ziemskim panom”. Odróżnienie rzeczy Boskich od cezaropapistycznych zakusów jest fundamentem cywilizacji łacińskiej!

Zaniedbanie społecznego znaczenia religii – statystyka zamiast ewangelizacji

Zwraca uwagę ton artykułu wskazujący na spadek udziału ludzi wierzących w życiu społecznym Estonii:

„Większa część społeczeństwa deklaruje, że nie wyznaje żadnej religii ani też nie należy do żadnego ośrodka wyznaniowego”

Taki opis de facto legitymizuje marginalizację roli Kościołów we współczesnym świecie pod pretekstem demokracji większościowej czy domniemanych preferencji obywateli. Tymczasem podstawowym obowiązkiem każdej społeczności jest uznanie Objawionej Prawdy oraz podporządkowanie życia publicznego normom moralnym opartym o Ewangelię Chrystusa (sensus stricte Ecclesiae docet – ściśle rzecz ujmując naucza Kościół). Papież Pius X przypominał wielokrotnie: „Chrystus musi królować zarówno nad jednostkami jak narodami” („Instaurare omnia in Christo”). Każda forma laicyzacjo-ateizmu prowadzi naród ku upadkowi moralnemu.

Poglądy laickie kontra rzeczywiste dobro ludu bożego

Biorąc pod uwagę argumentację sądu oraz ustawy blokowane przez prezydenta Karisa można dostrzec typowy dla czasów rewolucyjnych antagonizm między tzw. interesem publicznym definiowanym ad hoc przez biurokrację a rzeczywistym dobrem wiecznym duszb ludzkich.

Argument bezpieczeństwa narodowego wykorzystywany tu zostaje jako wygodna pałka do ograniczenia autonomii organizacji chrześcijańskich – tak samo jak dawniej szermowano hasłem walki z herezją lub rewolucją według partykularnych kryteriów krótkowzrocznej racji stanu! Finalnie prowadzi to zawsze do podporządkowania sacrum logice profanum; taki model myślenia był już potępiany przez Magisterium szczególnie mocno po Rewolucji Francuskiej i późniejszych ruchach liberalizacyjnych Europy XIX wieku.

Należy jednoznacznie zauważyć iż:

• Tylko porządek podporządkowany Bogu zapewni pokój społeczny.
• Pozorna autonomia świeckiego ustawodawcy faktycznie niszczy fundamenty ładu moralno-prawego.
• Sankcje wobec instytucji kościelnych nakładane arbitralnie torują drogę totalitaryzmowi mentalnemu nowe-go świata bez Boga.

Podsumowanie: konieczność powrotu do zasad integralnej wiary katolickiej

W świetle doktryny katolickiej sprzed 1958 roku całość przedstawionych działań władz estońskich jawi się jako następstwo błędów modernizmu oraz laicyzmów XX wieku. Brak troski o przywrócenie społecznego panowania Chrystusa skutkuje chaosem normatywnym; natomiast każde posunięcie mające uniemożliwiać swobodną działalność chociażby nawet zdeformowanych struktur cerkiewnych niesie potencjalne ryzyko zastosowania analogicznych represji wobec resztków autentycznego Katolicyzmu zachowanego przez nieliczne bastiony Tradycji.

Dla integralnie pojmujących swoją rolę katolików jasne pozostaje przesłanie: żaden projekt polityczny oparty na negowaniu nadrzędności prawa Bożego nad stanowionym nie doprowadzi społeczeństwa ku trwałemu pokojowi ani sprawiedliwości; faktyczne dobro człowieka polega bowiem na przyjęciu Króla-Crucis tak osobiście jak zbiorowo.

Nie sposób bronić posunięcia estońskich władz nie popadając zarazem w apostazję praktyczną — taka interpretacja wydarzeń wynika ex natura rei (ze swej istoty) z perspektywy wiary katolickiej wyznawanej integralnie.