Książka „Kraków. Kultura i naród” Adama Bujaka i Joanny Wieliczki-Szarkowej, wydana przez Biały Kruk, prezentuje fotograficzno-eseistyczny portret Krakowa jako miasta o głęboko zakorzenionym dziedzictwie historycznym, będącego zarazem symbolem polskości i tradycji chrześcijańskiej. Autorzy prowadzą czytelnika przez najważniejsze miejsca – Wawel, Rynek Główny, kościoły, nekropolie i sanktuaria – ukazując je jako serce narodowej tożsamości oraz kronikę wielowiekowej historii Polski. Album podkreśla rolę miasta w kształtowaniu ducha narodu polskiego i jego więzi z chrześcijaństwem, a także celebruje piękno architektury oraz bogactwo obyczajów krakowskich. Niemniej jednak całość pozostaje w ujęciu bardziej emocjonalno-nostalgicznym niż doktrynalnie katolickim – a to poważny mankament z perspektywy wiary katolickiej wyznawanej integralnie.

Kulturowy redukcjonizm wobec nadprzyrodzonego wymiaru Krakowa

W omawianym albumie wyraźnie przebija się tendencja do przedstawiania Krakowa przede wszystkim jako fenomenu kulturowo-narodowego. Już tytuł „Kultura i naród” ustawia akcent na rzeczywistości doczesnej: To żywa kronika polskiej historii, wielowiekowej tradycji i kultury polskiego narodu, które od zarania zakorzenione są w chrześcijaństwie. Tego typu sformułowanie pomija sensus stricte (ściśle rzecz biorąc) prawdę o tym, że chrześcijaństwo nie jest jedynie fundamentem kultury lub etosu narodowego, lecz celem samym w sobie – najwyższą nadprzyrodzoną wartością porządkującą wszystkie inne aspekty życia społecznego.

Tradycja Kościoła jasno wskazuje: Sacra Traditio (Święta Tradycja) nie jest dodatkiem do narodowości czy folkloru – to ona ma kształtować naród według Bożego zamysłu. Ojciec św. Pius X w encyklice „E Supremi Apostolatus” przestrzegał przed sprowadzeniem religii do sprawy jedynie społecznej czy patriotycznej; to prowadzi de facto do laicyzacji życia publicznego przy zachowaniu pewnej sentymentalnej otoczki.

Niewystarczające ukierunkowanie na królowanie Chrystusa

Album opisuje Kraków jako miejsce związane z postaciami królów, bohaterów narodowych oraz świętych: Zabiera czytelników na wędrówkę śladami św. Jana Pawła II, polskich królów, bohaterów narodowych, a także świętych (…) związanych ze stolicą Małopolski. Jednakże poza ogólnym wskazaniem „chrześcijańskich korzeni”, brakuje w tej narracji jasnego rozróżnienia: nie każda przeszłość królewska czy bohaterska była automatycznie podporządkowana panowaniu Chrystusa Króla. Integralna nauka katolicka naucza o społecznym królowaniu Chrystusa (encyklika Quas Primas Piusa XI), które winno być nie tylko akcentem historycznym, ale realną rzeczywistością polityczną i społeczną determinującą życie miasta i państwa.

Tymczasem album wpisuje się raczej w narrację patriotyczno-kulturową niż autentycznie teokratyczną. Brakuje jednoznacznego postulatu: Omnia instaurare in Christo („Wszystko odnowić w Chrystusie”), co według Papieża Św. Piusa X jest nakazem dla wszystkich wspólnot chrześcijańskich.

Estetyzacja sacrum kosztem prawdy dogmatycznej

Autorzy skupiają się na wizualnych walorach miasta:

Kraków jawi się tu jako perła architektury, ale przede wszystkim jako serce narodu – wierne swoim wartościom, chrześcijaństwu i historii Polski.

To ujęcie jest uproszczeniem redukującym sacrum do sfery artystyczno-estetycznej bądź elementu tożsamości zbiorowej. Kluczowy błąd polega na pomijaniu głoszenia prawdziwego celu istnienia Kościoła oraz świątyń – zbawienia dusz przez wierne trwanie przy niezmiennej doktrynie katolickiej.

Kościół zawsze nauczał: piękno sztuki sakralnej ma być podporządkowane wyłącznemu celowi – ad majorem Dei gloriam (na większą chwałę Boga), a nie służbie emocjom czy nostalgii narodowej. Sprowadzenie sakralności do muzealnej ekspozycji lub atrakcji turystycznej oznacza odejście od integralnego sensu wiary katolickiej.

Pominięcie walki duchowej oraz kryzysu wiary

Album ukazuje Kraków jako miasto „wierne swoim wartościom”, ale milczy o realnych zagrożeniach dotykających zarówno miasto jak i Polskę po 1958 roku: laicyzacji życia społecznego, upadku autorytetu Kościoła katolickiego na rzecz „Kościoła posoborowego”, rozpowszechnieniu błędów modernizmu i fałszywego ekumenizmu szerzonego przez struktury podległe kolejnym „papieżom” od Jana XXIII aż po obecnego Leona XIV.

Brak również jakiegokolwiek odniesienia do postępującej sekularyzacji czy profanacji miejsc świętych. Integralna perspektywa sedewakantystyczna domaga się jednoznacznego potępienia tychże procesów oraz wezwań do powrotu do wiary niezmiennej – tej samej, którą głosili Ojcowie Kościoła i papieże aż do Piusa XII.

Zastąpienie praw Bożych tzw. „wartościami”

W całej narracji dominuje terminologia ogólnikowa: wartości, tradycja, kultura – bez wskazania prymatu prawa Bożego nad wszelkimi ludzkimi konstrukcjami społecznymi. To właśnie takie podejście stanowi fundament współczesnych błędów tzw. personalizmu i humanizmu chrześcijańskiego promowanych po 1958 roku przez struktury posoborowe.

Prawdziwe nauczanie Kościoła głosi prawo Chrystusa Króla nad każdym aspektem życia jednostki i społeczeństwa (porównaj Quas Primas): Prawa Boże mają pierwszeństwo przed wszelkimi tzw. prawami człowieka. Ich przemilczenie jest symptomem relatywizacji doktryny oraz podporządkowania religii doczesnym celom społecznym lub politycznym.

Kontekst statystyczny i społeczny – ilościowe oraz jakościowe uwagi

Biorąc pod uwagę globalne badania dotyczące praktyk religijnych oraz przemian kulturowych dużych miast europejskich (m.in. raporty Pew Research Center), widać wyraźną tendencję spadku praktyk religijnych tam, gdzie sacrum zostaje sprowadzone do roli zabytku lub elementu folkloru miejskiego („selfie na tle katedry”). Podobny problem występuje także w Krakowie: udział we Mszy Świętej tradycyjnej rytu rzymskiego spada dramatycznie względem stanu sprzed 1960 roku; liczba powołań kapłańskich spada szybciej niż średnia krajowa; coraz więcej kościołów zamienianych jest de facto w sale koncertowe lub przestrzenie świeckich wydarzeń kulturalnych.

To wszystko dowodzi prawdziwości ostrzeżeń Piusa XII zawartych m.in. w encyklice „Mediator Dei”: zamiana liturgii oraz miejsc świętych w widowiska prowadzi ku zatracie ducha katolickiego sensus fidelium (poczucia wiary).

Niedostatki metodologiczne albumu względem integralnej teologii katolickiej

Autorzy nie odwołują się ani razu do klasycznych dokumentów Kościoła przed 1958 rokiem wyjaśniających rolę Kościoła Katolickiego jako Mistycznego Ciała Chrystusa panującego nad narodami (Mystici Corporis Christi, Pius XII). Brak cytatów Ojców Kościoła przestrzegających przed idolatrią własnej przeszłości narodowej kosztem obowiązków wobec Boga.

Próba ukazania Krakowa poprzez nostalgię za wielkością dawnej Polski czyni z religii jedynie składnik tożsamości – tymczasem Sobór Trydencki jednoznacznie formułował prymat posłannictwa nadprzyrodzonego ponad ziemskim patriotyzmem (porównaj kanony o Kościele).

Podsumowanie końcowe

Monumentalność dzieła Adama Bujaka i Joanny Wieliczki-Szarkowej polega niestety na umocnieniu świecko-sentymentalnego obrazu Krakowa zamiast jego jasnego podporządkowania panowaniu Jezusa Chrystusa Króla zgodnie z nauką wiecznej Tradycji Katolickiej sprzed 1958 roku. Nie może być zgody na traktowanie chrześcijaństwa jako dekoracji narodowo-kulturowej bez radykalnego żądania powrotu do pełni wiary integralnie katolickiej (sensus stricte catholicus). To jedyna droga dla Krakowa – tak dawniej jak dziś.