Portal Tygodnik Powszechny (14 października 2025) przedstawia analizę myśli św. Augustyna z Hippony, redukując doktrynę Doktora Kościoła do filozoficznego dyskursu pozbawionego nadprzyrodzonego fundamentu. W artykule zatytułowanym Był samoukiem, nie założył żadnej szkoły. Jego myślą wiele razy manipulowano. Dlaczego Augustyn z Hippony stał się fundamentem zachodniej cywilizacji? autor Maciej Bielawski dokonuje modernistycznej dekonstrukcji augustyńskiej teologii, zastępując katolicką ortodoksję relatywistycznym bełkotem.
Redukcja teologii do psychologizującego autobiografizmu
Artykuł otwiera się banalnym stwierdzeniem, że „Augustyn z Hippony jest jak morze”, by następnie zredukować jego doktrynę do „autobiograficznego oglądu” człowieka. Tymczasem Wyznania stanowią przede wszystkim teologiczny traktat o działaniu łaski w duszy grzesznika, a nie jak twierdzi autor „nowy nurt myślenia o człowieku”. Bielawski całkowicie pomija kluczowy kontekst: Augustyn pisze jako episcopus Ecclesiae Catholicae, a nie jako prekursor współczesnej psychologii. Jak stwierdza Pius XI w Quas Primas: „Królestwo Odkupiciela naszego obejmuje wszystkich ludzi”, podczas gdy autor sprowadza je do subiektywnego „niepokoju egzystencjalnego”.
Systemowe przemilczenie doktryny łaski i grzechu pierworodnego
Najcięższym przeoczeniem jest potraktowanie augustyńskiej doktryny o grzechu pierworodnym jako „tragicznego pęknięcia w człowieku”. Autor całkowicie pomija, że według św. Augustyna natura ludzka została radykalnie zraniona przez grzech prarodziców, co wymaga Odkupienia przez Krzyż Chrystusa. W Enchiridion de fide, spe et caritate Augustyn precyzuje: „Dlatego cały rodzaj ludzki jest potępiony, bo zgrzeszył w owym jednym człowieku, w którym wszyscy zgrzeszyli” (XXVI, 27). Tymczasem Bielawski sugeruje, że nauczanie to prowadzi do „pesymizmu”, podczas gdy w rzeczywistości stanowi fundament katolickiej soteriologii potwierdzonej na Soborze Trydenckim (sesja V, dekret o grzechu pierworodnym).
Fałszywe przeciwstawienie łaski i wolnej woli
W sekcji o predestynacji autor posługuje się typowo modernistycznym chwytem, przedstawiając augustyńską doktrynę jako „zawiłą” i „gubiącą się w wywodach”. Tymczasem św. Augustyn w De dono perseverantiae jasno stwierdza: „Bóg przygotowuje wolę, aby przez współdziałanie z przygotowującą łaską otrzymała dar współdziałania z łaską towarzyszącą” (XVI, 39). Bielawski całkowicie ignoruje nauczanie Soboru Orange (529 r.), który na podstawie augustyńskiej teologii sformułował katolicką doktrynę o konieczności łaski do każdego aktu zbawczego.
Naturalizacja duchowości i trynitologii
Artykuł próbuje przedstawić augustyńską refleksję o Trójcy Świętej jako filozoficzną spekulację „o triadycznej strukturze świata”. Tymczasem w De Trinitate (XV, 28) Augustyn precyzuje: „Gdy mówimy o Bogu, musimy pamiętać, że nie ma w Nim przypadłości, która by się zmieniała lub przemijała”. Modernistyczne podejście autora uwidacznia się szczególnie w stwierdzeniu, że „świat i człowiek naznaczeni są boską strukturą triadyczną” – co stanowi ewidentne przejście od teologii do panteistycznej filozofii, potępionej w punkcie 1 Syllabusa błędów Piusa IX.
Demontaż augustyńskiej koncepcji dwóch miast
Opisując augustyńską wizję Civitas Dei i Civitas terrena, autor redukuje ją do „rywalizacji Kościoła rzymskiego z władzą świecką”. Tymczasem w Państwie Bożym (XIX, 17) Augustyn stwierdza jednoznacznie: „Sprawiedliwość prawdziwa panuje tylko w tym Państwie, którego Założycielem i Władcą jest Chrystus”. Pominięcie tego wątku świadczy o próbie dostosowania doktryny Kościoła do świeckich schematów myślowych, co Pius XI potępił w Quas Primas jako „usunięcie Jezusa Chrystusa i Jego najświętszego prawa ze społecznego życia”.
Manipulacja cytatami i relatywizacja miłości
Szczytem modernistycznej nadinterpretacji jest wykorzystanie słów „Kochaj i rób, co chcesz” bez żadnego odniesienia do obiektywnego porządku moralnego. W rzeczywistości Augustyn w Homilia VII na Pierwszy List Jana precyzuje: „Miłość Boga aż do wzgardy sobą, miłość siebie aż do wzgardy Bogiem – oto dwie miłości, które zbudowały dwa miasta”. Przemilczenie tej dychotomii prowadzi do relatywistycznej wizji, gdzie miłość staje się pretekstem do subiektywizmu moralnego – co potępia św. Pius X w Lamentabili sane (pkt 58) jako utożsamianie dobra z „akumulacją przyjemności”.
Modernistyczny kult „głębi” zamiast doktrynalnej precyzji
Artykuł kończy się osobistym wyznaniem autora, który zachwyca się „klimatem myśli” Augustyna, całkowicie pomijając jej doktrynalny wymiar. To typowy przejaw modernistycznej metody opisywanej przez św. Piusa X w Pascendi Dominici gregis: „Moderniści łączą pojęcia filozoficzne z faktami religijnymi, by nadać im głębię i współczesne znaczenie” (cz. I, rozdz. 4). Gdy Bielawski pisze o „zatopionych katedrach” myśli Augustyna, dokonuje właśnie takiej syntezy – oderwanej od niezmiennego depozytu wiary.
Systemowa apostazja w działaniu
Największym grzechem artykułu jest systematyczne pomijanie nadprzyrodzonego wymiaru augustyńskiej teologii. Ani razu nie pojawia się kluczowe dla Augustyna pojęcie łaski jako daru przemieniającego naturę, ani rola Kościoła jako koniecznego pośrednika zbawienia. Jak stwierdza dogmat soboru florenckiego: „Nikt, nawet jeśli przelał krew za Chrystusa, nie może być zbawiony, jeśli nie trwa w łonie i w jedności Kościoła katolickiego” (DS 1351). Tymczasem autor redukuje Augustyna do prekursora egzystencjalizmu, co stanowi jawny przejaw modernizmu potępionego w Lamentabili sane (pkt 22).
Podsumowując, artykuł Macieja Bielawskiego stanowi klasyczny przykład posoborowej manipulacji doktryną katolicką. Przez redukcję teologii do filozofii, relatywizację grzechu i łaski oraz kult subiektywnego doświadczenia autor realizuje program „kościoła nowego adwentu”, który – jak ostrzegał św. Pius X – „nie jest Kościołem, lecz jego karykaturą”. W obliczu tak rażących nadużyć pozostaje powtórzyć za Augustynem: „Roma locuta, causa finita” – Rzym przemówił, sprawa rozstrzygnięta.
Za artykułem:
Zatopione katedry Augustyna. Przewodnik po faktach i mitach na temat jego filozofii (tygodnikpowszechny.pl)
Data artykułu: 14.10.2025
