Portal „Tygodnik Powszechny” (23 października 2025) relacjonuje debatę dyrektorów muzeów i kuratorów na Zamku Królewskim na Wawelu, promującą mieszanie sztuki dawnej ze współczesnymi instalacjami. Uczestnicy forsują tezę, że „neuromuzeologia” i „wielozmysłowe bodźce” mają zastąpić tradycyjną kontemplację dzieł, a abakany Magdaleny Abakanowicz rzekomo „otwierają historyczne wnętrza na przyszłość”. W dyskusji pominięto całkowicie nadprzyrodzony wymiar sztuki, redukując ją do czysto zmysłowego doświadczenia – to symptomatyczny przejaw modernistycznej apostazji.
Destrukcja sacrum przez „neuromuzeologiczną” utylitaryzację
Głos Doroty Folga-Januszewskiej o „epoce neuromuzeologii” i sztuce ocenianej wyłącznie przez pryzmat tego, czy „zaczepia” widza, odsłania radykalny relatywizm stanowiący jądro posoborowej rewolucji kulturalnej. Już Pius X w dekrecie Lamentabili sane exitu potępił podobne redukcje nadprzyrodzoności do psychologicznych reakcji (propozycja 58: „Dobrodziejstwa zgody i pokoju […] spłynęłyby na całe społeczeństwo, gdyby prywatnie i publicznie uznali nad sobą władzę królewską Chrystusa”). Tymczasem koncepcja „mediacji” przez sztukę współczesną jest antytezą katolickiego pojmowania piękna jako via pulchritudinis (drogi piękna) prowadzącej do Boga.
„Abakany rozwieszone między arrasami nie burzą harmonii wawelskich wnętrz – przeciwnie, wydobywają z nich rytm, ruch i niemal muzyczną głębię”
To zdanie demaskuje duchową zgniliznę – porównanie XVI-wiecznych arrasów, powstałych ku chwale Boga i króla katolickiego („Pro fide rege et lege”), z pogańskimi strukturami Abakanowicz (nawiązującymi do przedchrześcijańskich kultów matriarchalnych) stanowi profanację miejsca, które przez wieki było centrum Christianitas w Polsce. Jak przypomina Pius XI w Quas Primas: „Kościół Boży, udzielając bez ustanku pokarmu duchowego ludziom, rodzi i wychowuje coraz to nowe zastępy świętych mężów i niewiast” – nie zaś instalacje rodem z neopogańskich rytuałów.
Naturalistyczna redukcja sztuki do „interpretacji” bez transcendencji
Stwierdzenie Piotra Korduby, że „sztuka dawna utraciła czytelność dawnych znaczeń”, a współczesność jest „koniecznym tłumaczem”, obnaża herezję ewolucji dogmatów w sferze estetyki. Kościół zawsze nauczał, że prawdziwe piękno jest niezmienne, gdyż zakorzenione w Bożym porządku (Ps 96:6 „Majestat i piękno przed Nim, potęga i wspaniałość w Jego przybytku”). Tymczasem Jarosław Trybuś porównuje muzealników do profesorów „dostosowujących wykład do pokolenia studentów” – ta pedagogika zgody z duchem świata została expressis verbis potępiona w punkcie 77 Syllabusu Piusa IX: „W naszych czasach nie należy już uważać religii katolickiej za jedyną religię państwową”.
Wystawa „Abakanowicz. Bez reguł” na Wawelu realizuje właśnie ten program: zastępuje regnum Christi (królestwo Chrystusa) anarchią zmysłowych doznań. Abakany, przedstawiane jako „cielesna” alternatywa dla „frontalnego” odbioru arrasów, wprowadzają do sacrum ducha „horror vacui” (strachu przed pustką) – tego samego, który napędza modernistyczne obrzędy zamiast adoracji Najświętszego Sakramentu.
Milczenie o katolickiej funkcji sztuki jako wyznanie wiary
Kompletny brak w debacie odniesień do nadprzyrodzonego przeznaczenia Zamku Królewskiego (miejsce koronacji i pochówków monarchów katolickich) oraz teologicznego wymiaru arrasów (biblijne sceny jako „Biblia ubogich”) nie jest przypadkową luką. To strategiczne przemilczenie, zgodne z duchem potępionym w Lamentabili sane exitu (propozycja 65: „Dogmaty […] są pewną interpretacją faktów religijnych, którą z dużym wysiłkiem wypracował sobie umysł ludzki”). Gdy Andrzej Starmach zachwyca się wystawą „Bacon–Velázquez” w Wiedniu, nie dostrzega, że Francis Bacon – satanista i deprawator – to antyteza Diego Velázqueqa, malarza kontrreformacyjnej Hiszpanii.
„Muzeum jako przestrzeń mediacji” to w istocie przestrzeń apostazji. Jak głosi Pius XI w Quas Primas: „Jeśliby ludzie prywatnie i publicznie uznali nad sobą władzę królewską Chrystusa, wówczas spłynęłyby na całe społeczeństwo niesłychane dobrodziejstwa”. Tymczasem zestawienie arrasów z abakanami wprowadza duchowy chaos – podobnie jak posoborowe ołtarze tęczowych „tęcz” obok ołtarzy katolickich.
Strukturalna ciągłość z posoborową rewolucją liturgiczną
Opisywana na Wawelu „reinterpretacja przeszłości” poprzez współczesne instalacje ma swe dokładne odbicie w rewolucji liturgicznej po Vaticanum II. W obu przypadkach chodzi o zastąpienie sacrum profanum pod płaszczykiem „mediacji” i „aktualizacji”. Gdy Jarosław Suchan zachwyca się brytyjskimi „interwencjami” w zabytkowych rezydencjach, powtarza ten sam błąd, co „reformatorzy” usuwający ołtarze ku chwale Boga na rzecz „stołów zgromadzenia”.
„Abakanowicz. Bez reguł” – już sam tytuł wystawy jest manifestem przeciwko „regulae fidei” (zasadom wiary)
W świetle encykliki Quas Primas takie działania stanowią otwarty bunt przeciwko królewskiemu panowaniu Chrystusa: „Gdy Boga i Jezusa Chrystusa usunięto z praw i z państw […], zburzone zostały fundamenty pod tąż władzą”. Umieszczanie pogańskich abakanów w miejscu, gdzie przez wieki rządził Christus Rex, to nie „rozmowa” między epokami, lecz ikonoklazm nowego typu – niszczenie katolickiej tożsamości Polski pod pozorem „otwartości”.
Na koniec warto zadać pytanie pominięte przez uczestników wawelskiej debaty: czy autorzy arrasów Zygmunta Augusta – tkacze flamandzcy tworzący ku chwale Trójjedynego – zgodziliby się na sąsiedztwo struktur przywołujących pramatki i ziemiańskie kulty? Odpowiedź jest tylko jedna: to nie dialog, lecz duchowe gwałcenie dziedzictwa, któremu Kościół prawdziwy musi się przeciwstawić z mocą Piotrową: „Non possumus!” (Dz 4,20 – „Nie możemy nie głosić tego, co widzieliśmy i słyszeliśmy”).
Za artykułem:
Gdy arrasy spotykają abakany. Wawelski dialog sztuki dawnej i współczesnej (tygodnikpowszechny.pl)
Data artykułu: 23.10.2025
