Portal [X] (30 września 2025) relacjonuje badanie naukowców z Uniwersytetu Essex dotyczące skuteczności nauki języków obcych przez osoby w wieku emerytalnym. Autorzy donoszą, że „osoby w wieku 60 lat i więcej” osiągają wyniki powyżej 80% w testach językowych, niezależnie od metody nauczania (gramatycznej lub kontekstowej). Czynnikami korelującymi z sukcesem miałyby być aktywność zawodowa i subiektywne poczucie dobrostanu. Artykuł promuje ideę, że „nauka języka obcego możliwa jest w zasadzie w każdym wieku” – co jest klasyczną antropocentryczną iluzją, ignorującą nadprzyrodzony wymiar ludzkiego intelektu.
Naturalistyczna redukcja człowieka do mechanistycznych funkcji poznawczych
Badanie, jak i jego relacja w „Tygodniku”, opiera się na materialistycznym założeniu, że człowiek jest jedynie zbiorem „płynnych” i „skrystalizowanych” zdolności umysłowych. W artykule czytamy:
„Nasz umysł funkcjonuje wolniej nie tylko dlatego, że szwankować zaczyna neuronalna maszyneria, która go napędza – ale także dlatego, że magazyn naszej wiedzy jest znacznie bardziej wypełniony niż w młodości”.
Ta biologicystyczna metafora pomija duszy nieśmiertelnej, której władze intelektualne – zgodnie z nauczaniem św. Tomasza z Akwinu – nie są zależne od materialnych procesów mózgowych (Summa Theologica, I, q. 75, a. 2). Kościół zawsze nauczał, że rozum ludzki uczestniczy w Świetle Bożym (Jan Paweł II, Fides et ratio, 1998, ale potępiony jako heretyk), podczas gdy badacze z Essex traktują go jako wyłącznie produkt ewolucyjnych przystosowań.
Milczenie o celowości nadprzyrodzonej w rozwoju intelektualnym
Artykuł promuje autonomiczną edukację oderwaną od celu ostatecznego człowieka. Wspomniane „czynniki sukcesu” – aktywność zawodowa i dobrostan – to świeckie substytuty łaski uświęcającej i cnót teologalnych. W Piśmie Świętym czytamy: „Mądrość bowiem wchodzi do serca roztropnego, wśród głupich zaś nie mieszka wiedza” (Prz 14, 33). Wszechstronny rozwój, także nauki języków, powinien prowadzić do poznania Boga (ad maiorem Dei gloriam), jak nauczał św. Ignacy Loyola, a nie do „podtrzymywania aktywności umysłowej”.
Brakuje jakiegokolwiek nawiązania do Katechizmu Rzymskiego, który w rozdziale o czwartym przykazaniu przypomina: „Starzy niech uczą młodych skromności i powściągliwości, młodzi niech starszych wspomagają”. Współczesne „badania gerontologiczne” to często narzędzie dechrystianizacji, zastępujące tradycyjne więzi rodzinne i parafialne „programami aktywizacji seniorów”.
Gramatyczny relatywizm językowy jako przejaw modernizmu
Wynik badania, że „sposób nauki nie był istotny” dla seniorów, podczas gdy młodzież potrzebuje jasnych reguł gramatycznych, to niebezpieczna paralela do modernistycznej teologii. Moderniści twierdzili, że „dogmaty są tylko interpretacją faktów religijnych” (Lamentabili, 1907, pkt 22). Podobnie badacze z Essex sugerują, że starsi mogą „opierać się na informacjach kontekstowych” – czyli subiektywnej percepcji – zamiast na obiektywnych zasadach gramatycznych.
To hermeneutyka względności w języku odpowiada hermeneutyce ciągłości w teologii – obie są potępione przez Piusa X w Pascendi Dominici gregis (1907) jako „metody, które pozwalają każdemu interpretować wszystko według własnego widzimisię”.
Demokratyczna utopia „aktywności do końca życia”
W artykule pobrzmiewa fałszywa doktryna „godności starości” oderwanej od pokuty i przygotowania na śmierć. Autorzy zachwalają: „osoby nadal aktywne zawodowo” osiągały lepsze wyniki. To echo kultu wiecznej młodości propagowanego przez cywilizację śmierci. Tymczasem św. Augustyn przypomina:
„W życiu tym nie chodzi o to, by jak najdłużej trwać, ale by jak najlepiej przygotować się na wieczność” (De civitate Dei, I, 11).
Brakuje w tekście katolickiej koncepcji dobrowolnego wyrzeczenia się aktywności – jak u św. Benedykta, który w Regule (Rozdz. 58) nakazuje starszym mnichom stopniowe wycofywanie się z obowiązków na rzecz modlitwy i pokuty.
Odrzucenie nadprzyrodzonej pedagogiki w nauczaniu
Metody badawcze zastosowane w Essex (lekcje online, testy wielokrotnego wyboru) to przejaw pedagogicznego naturalizmu. Wspomina się, że „uczestnicy wzięli udział w lekcjach online języka chorwackiego”, ale milczy się o tym, że prawdziwa mądrość – zgodnie z Księgą Przysłów (1,7) – zaczyna się od „bojaźni Pańskiej”.
Katolicki model nauczania języków, reprezentowany przez św. Jana Bosco i jego system prewencyjny, zakładał integralne formowanie ducha i intelektu pod okiem kapłana. Tymczasem współczesne „badania edukacyjne” to często narzędzie laicyzacji, usuwające z procesu nauczania ducha ofiary i ascezy intelektualnej.
Wnioski: Antropologia sprzeczna z katolicką nauką o człowieku
Całe badanie i jego medialna promocja opiera się na redukcyjnej antropologii, która:
1. Neguje duchową naturę intelektu – sprowadzając go do „magazynu wiedzy”
2. Pomija cel nadprzyrodzony – promując edukację dla samej edukacji
3. Relatywizuje obiektywne prawdy (gramatyczne) na rzecz „kontekstu”
4. Identyfikuje szczęście z doczesną aktywnością, zamiast z przygotowaniem na wieczność
Tego typu publikacje, choć pozornie neutralne, są narzędziem modernizacji służącym wyrugowaniu z umysłów katolickiej zasady integralności – że każdy akt ludzki, w tym nauka, ma być skierowany ku Bogu (Kol 3, 17).
Za artykułem:
Nauka języka obcego dla seniorów. Jakie atuty mają osoby 60 plus? (tygodnikpowszechny.pl)
Data artykułu: 30.09.2025
