Portal Tygodnik Powszechny (6 października 2025) relacjonuje sukces literacki Elizy Kąckiej, której książka „Wczoraj byłaś zła na zielono” zdobyła podwójną Nagrodę Nike, sprzedając się w ponad 10 tys. egzemplarzy. Dzieło przedstawiane jest jako „przejmująca opowieść” o macierzyństwie dziecka w spektrum autyzmu, łącząca wątki autobiograficzne z elementami antycznej tragedii i japońskiego anime. Autorzy entuzjastycznie opisują konstrukcję świata przedstawionego, gdzie „las i jego zwierzęta mają dusze”, a codzienność przekształca się w „fantastyczne przygody”. Artykuł pomija jednak fundamentalne kwestie duchowe, redukując ludzkie dramaty do poziomu czysto naturalistycznego.
Mitologia współczesna jako substytut objawionej prawdy
Książka Kąckiej, wychwalana za „przełomową formę”, w rzeczywistości stanowi klasyczny przykład modernistycznej redukcji rzeczywistości do wymiaru czysto immanentnego. Zamiast odwołań do lex aeterna (prawa wiecznego) czy chrześcijańskiego pojmowania cierpienia jako drogi do uświęcenia, autorka proponuje czytelnikom:
postacie jak z japońskiej anime, w której las i jego zwierzęta mają dusze i role do spełnienia: pomagają ludziom
To ewidentne nawiązanie do panteistycznych i animistycznych wierzeń, potępionych już w Quas Primas Piusa XI jako sprzeczne z królewską godnością Chrystusa. Kreowanie alternatywnej duchowości opartej na mitologii lasu stanowi bezpośrednie zaprzeczenie słów św. Pawła: „Nie może być zgody między światłem a ciemnością, między Chrystusem a Belialem” (2 Kor 6,15).
Redukcja macierzyństwa do roli społecznego performansu
Artykuł eksponuje wątek „matki zmagającej się z nieudolnym systemem”, całkowicie pomijając nadprzyrodzony wymiar rodzicielstwa. W katolickiej nauce społecznej macierzyństwo to nie tylko biologiczna funkcja czy społeczna rola, ale participatio in creatione Dei (uczestnictwo w dziele stworzenia Boga). Tymczasem bohaterka Kąckiej jawi się jako samotna wojowniczka pozbawiona wsparcia łaski Bożej, co doskonale ilustruje cytat:
„Co za matka”, „Pani nad dzieckiem nie panuje”, „Rozpuściła bachora”
Brakuje tu fundamentalnego dla katolickiej duchowości elementu – zrozumienia, że prawdziwa siła rodzicielstwa płynie z uczestnictwa w Krzyżu Chrystusa, nie zaś z socjologicznych analiz czy publicznych performansów. Jak przypominał Pius XI w Casti Connubii, rodzina to „Kościół domowy”, którego fundamentem jest ofiarna miłość na wzór Chrystusa do Kościoła.
Spektrum autyzmu jako pretekst do dekonstrukcji moralnej
Choć portal przedstawia książkę jako głos „kilkuset tysięcy rodzin”, całkowicie pomija kwestię moralnej odpowiedzialności za kształtowanie charakteru dzieci niezależnie od ich kondycji psychofizycznej. Katolicka pedagogika, od św. Jana Bosco po bł. Edmunda Bojanowskiego, zawsze podkreślała konieczność formacji moralnej i duchowej wszystkich dzieci. Tymczasem w analizowanej narracji:
codzienne perypetie Rudej i jej matki rozrastają się w fantastyczne przygody
co stanowi niebezpieczne przesunięcie akcentów z formatio animae (kształtowania duszy) na budowanie alternatywnej rzeczywistości. W miejsce cnót kardynalnych i teologicznych proponuje się ucieczkę w świat fantazji, co św. Pius X w Lamentabili sane potępił jako „fałszywe pojmowanie ludzkiej wolności”.
Literacka apoteoza autarkii człowieka
Najgroźniejszym aspektem omawianego zjawiska jest całkowite pominięcie łaski Bożej jako źródła prawdziwego pokoju. Portal zachwyca się konstrukcją „monologu matki”, nie dostrzegając, że brak w nim modlitwy, sakramentalnego wsparcia czy duchowego przewodnictwa. To idealnie wpisuje się w modernistyczny projekt opisywany przez Piusa X w Pascendi – człowiek sam staje się miarą wszystkich rzeczy, a jego wewnętrzne przeżycia zastępują obiektywną prawdę.
Entuzjazm krytyków dla „klucza do poprzednich książek Kąckiej” odsłania głębszy problem: współczesna literatura stopniowo odcina się od metafizycznych fundamentów, proponując w zamian:
wgląd w życie królestwa Rudej, lisa i Moroufków, miejsca zasypującego na moment przepaść między logiką a etyką
To jawne odrzucenie arystotelesowsko-tomistycznej spójności rozumu i wiary, na której zbudowano cywilizację chrześcijańską. Jak przypomina Syllabus Piusa IX, żadna „przepaść” nie istnieje między logiką a etyką, gdyż obie wypływają z tego samego Boskiego Źródła.
Kult ludzkiej słabości zamiast łaski przemieniającej
Artykuł celebruje „przejmujący krzyk matki” jako formę artystycznej ekspresji, nie wskazując jednak na Chrystusa jako jedyne źródło prawdziwej pociechy. W katolickiej perspektywie cierpienie – choć bolesne – zawsze pozostaje drogą do uświęcenia, o czym przypomina św. Paweł: „Dopełniam na ciele moim niedostatki udręk Chrystusowych” (Kol 1,24). Tymczasem narracja Kąckiej utrwala:
obowiązek publicznego opowiadania o Rudej, swojej bohaterce
co stanowi przejaw współczesnego kultu ekshibicjonizmu emocjonalnego. Zamiast modlitwy i ofiarowania cierpienia Bogu proponuje się terapeutyczne wystawianie ran na pokaz, co św. Jan od Krzyża nazywał „duchową próżnością”.
Promocja tego typu literatury przez główne media odsłania głęboki kryzys kultury odciętej od nadprzyrodzoności. Gdy brakuje odniesienia do Krzyża i Eucharystii, nawet najbardziej „przejmujące” opowieści stają się jedynie epigońskimi powtórzeniami pogańskich mitów – tyle że pozbawionymi ich pierwotnej siły. Jak ostrzegał Pius XI w Quas Primas, żaden ludzki wynalazek nie zastąpi Królestwa Chrystusowego, którego nie przyjmujący pozostają „wygnańcami” skazanymi na duchową pustynię współczesności.
Za artykułem:
Eliza Kącka z podwójną Nagrodą Nike za „Wczoraj byłaś zła na zielono” (tygodnikpowszechny.pl)
Data artykułu: 06.10.2025
