Portal „Tygodnik Powszechny” (8 października 2025) relacjonuje wyniki I etapu XIX Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina, wskazując na eliminację pianistów o wybitnej wrażliwości muzycznej – takich jak Mateusz Dubiel czy Yu-Ang Fan – na rzecz wykonawców nastawionych na techniczną biegłość. Autor Jakub Puchalski krytykuje system jurorski oparty na arytmetycznej średni punktów, który prowadzi do przypadkowych decyzji i marginalizuje interpretacyjną głębię. Wśród zakwalifikowanych wyróżnia włoskiego pianistę Gabriele Stratę jako „największego myśliciela i architekta tego Konkursu”.
Mechanizacja sztuki jako symptom kryzysu cywilizacyjnego
„Od paru edycji Konkursu Chopina gra się wyczynowo” – konstatuje autor, demaskując redukcję muzyki do współzawodnictwa technicznego. Tendencja ta nie jest izolowanym zjawiskiem, lecz przejawem szerszego procesu opisanego już w encyklice Quas Primas Piusa XI: odrzucenia królewskiej władzy Chrystusa nad kulturą na rzecz naturalistycznego kultu ludzkich zdolności. Gdy sztuka traci transcendentny cel – uwielbienie Stwórcy poprzez piękno – degeneruje się w „produkcję” (słowo użyte w artykule), gdzie liczy się jedynie efekt zewnętrzny.
Arytmetyczna średnia versus hierarchia wartości
System oceny, w którym „o losie artysty nie decyduje konkretny juror – decyduje arytmetyczna średnia ich punktowych ocen”, to dokładne odzwierciedlenie demokratyzacji prawdy potępionej w Syllabusie błędów Piusa IX (1864). W punkcie 39. Syllabusu czytamy: „Państwo jako źródło wszystkich praw posiada pewne prawo nieograniczone żadnymi granicami” – tu mechanizm państwowej biurokracji (średnia arytmetyczna) zastępuje obiektywne kryteria sztuki, które powinny być zakorzenione w odwiecznej mądrości Bożej. Jak zauważa Puchalski:
„Pianiści przedkładający głowę nad palce z reguły są na straconej pozycji”
– co stanowi paralelę do losu katolików integralnych w świecie zdominowanym przez relatywizm.
Milczenie o istocie sztuki sakralnej
Artykuł pomija fundamentalną kwestię: Chopin jako kompozytor głęboko zakorzeniony w katolickiej duchowości. Jego muzyka – zwłaszcza preludia, nokturny czy sonaty – stanowi modlitwę wyrażoną dźwiękami. Redukcja jej do „grzmiących oktaw” (jak w opisie Etiudy h-moll) czy „gładkiej i szybkiej produkcji” to przejaw laicyzacji dziedzictwa chrześcijańskiego. W myśl dekretu Lamentabili sane exitu (1907) św. Piusa X, który potępił modernistyczne błędy o ewolucji dogmatów, sztuka sakralna nie podlega „postępowi” technicznego wyrafinowania, lecz winna służyć niezmiennemu celowi: prowadzeniu duszy ku Bogu.
Gabriele Strata: katolicki model artysty?
Postawa włoskiego pianisty zasługuje na uwagę jako ewenement w zlaicyzowanym świecie:
„konstruujący muzykę niczym wielopiętrowe gmachy, ukazujący elementy, których nikt wcześniej nie dostrzegł”
. To echo średniowiecznej zasady ars sine scientia nihil (sztuka bez wiedzy jest niczym), gdzie architektura dźwięków odzwierciedla Boży ład. Niestety, jak zauważa autor, takie podejście „wywołuje niechęć niektórych słuchaczy” – co potwierdza diagnozę Piusa XI o usuwaniu Chrystusa ze sfery publicznej, także artystycznej.
Kryzys jurorski jako metafora kryzysu władzy
Opisana sytuacja jurorów „zaskoczonych wynikami swoich ocen” przywodzi na myśl chaos współczesnych struktur kościelnych, gdzie – jak pisał św. Pius X w Lamentabili – „wiara jako przyzwolenie umysłu opiera się ostatecznie na sumie prawdopodobieństw”. Gdy oceny artystyczne lub doktrynalne przestają być zakotwiczone w obiektywnej prawdzie, stają się jedynie „grą interesów i gustów” – co doskonale ilustruje konkursowy mechanizm średniej arytmetycznej.
Konkurs Chopinowski w obecnej formie to nie tylko problem artystyczny, lecz objaw głębszego duchowego kryzysu cywilizacji, która odrzuciwszy królowanie Chrystusa, błądzi w labiryncie subiektywnych ocen i technicznych fetyszy. Jak przypomina Pius XI: „Nie ma zbawienia w żadnym innym” (Dz 4,12) – także w dziedzinie sztuki. Dopóki kultura nie powróci pod berło Chrystusa Króla, nawet najwspanialsze konkursy pozostaną jedynie „igrzyskami” w upadłym świecie.
Za artykułem:
Zaskakujące wyniki I etapu XIX Konkursu Chopinowskiego (tygodnikpowszechny.pl)
Data artykułu: 08.10.2025Więcej polemik ze źródłem: tygodnikpowszechny.plPodziel się tą wiadomością z innymi.
