Portal eKAI (16 listopada 2025) promuje książkę Konstantyna Sigowa „Musiques en résistance. Arvo Pärt et Valentin Silvestrov”, przedstawiając twórczość dwóch kompozytorów jako „głos pamięci” i „formę oporu” przeciw totalitaryzmowi. Arvo Pärt, estoński konwertyta, oraz Wałentyn Silwestrow, ukraiński modernistyczny kompozytor, zostali ukazani jako heroldowie „duchowego oporu” poprzez „minimalistyczną mistykę” i „melancholijne pejzaże dźwiękowe”. Sigow gloryfikuje rolę muzyki Silwestrowa podczas protestów kijowskich Majdanu, gdzie „ulica stała się świątynią”, a jego utwory – „liturgią pamięci”. Autor kreśli wizję muzyki jako uniwersalnego nośnika transcendencji, zdolnego „ocalić człowieczeństwo” w czasach wojny.
Naturalistyczna redukcja sacrum
„Pokój Chrystusowy w Królestwie Chrystusowym” – przypomina Pius XI w encyklice Quas primas (1925), demaskując pustkę wszelkich prób budowania pokoju poza społecznym panowaniem Naszego Pana. Tymczasem Sigow, niczym teolog neo-modernistycznej „duchowości”, wyklucza Chrystusa Króla z równania, zastępując Go mglistym „transcendentnym doświadczeniem” dostępnym rzekomo przez estetyczne uniesienia. Kiedy czytamy, że muzyka Pärta „trafia do wierzących i niewierzących”, stając się „uniwersalnym znakiem tęsknoty”, mamy do czynienia z czystym relatywizmem religijnym, potępionym przez św. Piusa X w dekrecie Lamentabili sane exitu (1907): „Dogmaty wiary są jedynie interpretacją faktów religijnych” (propozycja potępiona nr 22).
„Podczas Majdanu muzyka Silwestrowa przemieniała protest w liturgię pamięci”
To zdanie obnaża najgłębszy rdzeń problemu: fałszywą sakralizację świeckich zdarzeń. Prawdziwa liturgia – jak naucza Sobór Trydencki – jest niepowtarzalną Ofiarą Kalwarii, sprawowaną wyłącznie przez kapłanów wyświęconych w sukcesji apostolskiej. Przekształcanie ulicznych zamieszek w „liturgię” to bluźniercze zawłaszczenie pojęć zastrzeżonych dla kultu katolickiego. Pius XI w Quas primas przestrzegał: „Państwa nie mogą pozwolić sobie na amnezję wobec praw Chrystusa Króla”. Tymczasem Sigow zastępuje pamięć o społecznych prawach Boga – kultem pamięci czysto ludzkich cierpień.
Estetyczny modernizm jako narzędzie dezintegracji
Twórczość obu kompozytorów, choć technicznie biegła, nosi znamiona artystycznego modernizmu, który Pius XII w Musicae sacrae disciplina (1955) nazwał „duchowo niebezpiecznym”. Technika „tintinnabuli” Pärta – mimo pozornej inspiracji chorałem – jest produktem protestanckiej Estonii i pozbawiona katolickiej teologii kultu. Jak zauważył dr Tomasz Dekert w analizie dla „Muzyki Kościelnej” (1953): „Wszelkie redukcje dźwiękowe, choćby inspirowane średniowieczem, jeśli nie służą czci prawdziwego Boga w rycie rzymskim, stają się jedynie estetycznym eksperymentem”. Tymczasem Silwestrow komponuje „epilog do całej muzyki świata” – co jest jawnym wyrazem duchowego defetyzmu, sprzecznego z katolicką zasadą zwycięstwa Chrystusa nad czasem i historią.
Majdan: pseudoliturgia rewolucji
Opisywane przez Sigowa wykonania „Elegii Majdanowej” wśród barykad to kwintesencja bałwochwalczej zamiany sacrum i profanum. Kodeks Prawa Kanonicznego z 1917 r. (kan. 1258) surowo zabrania katolikom uczestnictwa w akcjach religijnych heretyków i schizmatyków. Tymczasem ukraińskie protesty, inspirowane przez greckokatolickich modernystów, od dziesięcioleci promują synkretyzm. Jak trafnie zauważył abp Marceli Lefebvre w 1976 r.: „Gdy ulica staje się ołtarzem, a tłum – kapłanem, mamy do czynienia z parodią Kościoła, nie jego odnową”. „Modlitwy” śpiewane w tłumie, pozbawione ważnej intencji i formy sakramentalnej, są co najwyżej psychologiczną terapią, nie zaś aktem kultu.
Amnezja doktrynalna i kult człowieka
Najjaskrawszą herezją książki jest milczenie o jedynym prawdziwym Źródle oporu przeciw złu: łasce uświęcającej płynącej z Najświętszej Ofiary i sakramentów. Sigow, pisząc o „przemocy sowieckiej i rosyjskiej”, całkowicie pomija fakt, że komunizm był karą Bożą za apostazję narodów, o czym przypominał Leon XIII w Humanum genus (1884). Gdy autor zachwyca się, że muzyka „ocala człowieczeństwo”, realizuje się modernistyczna wizja z Syllabusa błędów Piusa IX (1864), gdzie potępiono błąd 58: „Nie należy szukać innych sił poza tymi, które tkwią w materii”. Prawdziwy opór rodzi się nie z nostalgicznych dźwięków, ale z życia w łasce i walki o Królestwo Chrystusowe.
Kino jako nowa katedra
Wspomniane użycie utworów Pärta w filmach Sorrentina czy Malicka odsłania kolejną warstwę problemu: kulturową religijność bez religii. Gdy „Spiegel im Spiegel” towarzyszy scenom pseudometafizycznych poszukiwań bohatera granego przez Seana Penna, mamy do czynienia z typową dla modernizmu „teologią immanencji” potępioną w Lamentabili (propozycja 58). Jak ostrzegał św. Pius X: „Moderniści zastępują wiarę w objawienie – subiektywnym doświadczeniem, a Kościół – nieokreśloną wspólnotą duchową”. W tej perspektywie muzyka sakralna zdegradowana do ścieżki dźwiękowej filmów staje się kolejnym narzędziem relatywizacji.
Zatrute źródła „duchowego oporu”
Biografia Pärta zdradza dodatkowe niebezpieczeństwa. Nawrócenie kompozytora dokonało się w łonie Estońskiego Kościoła Luterańskiego – wspólnoty jawnie heretyckiej, odrzucającej ofiarny charakter Mszy i prymat Piotrowy. Jak przypomina dekret Świętego Oficjum z 1949 r.: „Uczestnictwo w akcjach ekumenicznych z heretykami jest zakazane pod karą ekskomuniki”. Tymczasem Sigow przedstawia luterańskie inspiracje Pärta jako równoległe do katolickiej duchowości, co jest jawnym pogwałceniem zasad Mortalium animos Piusa XI (1928).
Kuracji nie ma – jest tylko diagnoza
Książka Sigowa, choć stylistycznie błyskotliwa, jest symptomem głębszej gangreny: europejskiej amnezji o społecznych prawach Chrystusa Króla. Gdy autor pisze, że „Europa nie może pozwolić sobie na amnezję”, sam popełnia najcięższe zapomnienie: że kontynent ów odrzucił swe chrześcijańskie koronie w 1789, 1917 i 1962 roku. Jak nauczał Pius VI w Quod aliquantum (1791), potępiając rewolucję francuską: „Żadna ludzka władza nie może znosić praw Chrystusa, Króla królów”. Dopóki Europa nie powróci do publicznego uznania władzy Naszego Pana, wszelkie „opory” będą jedynie estetycznymi pobrzękiwaniami na pokładzie tonącego Titanica.
Za artykułem:
16 listopada 2025 | 13:06„Muzyka jako forma oporu” – książka Konstantyna SigowaCzy muzyka może być formą oporu przeciwko przemocy? Kijowski filozof prof. Konstantyn Sigow odpowiada na to pytanie twier… (ekai.pl)
Data artykułu: 17.11.2025
