Portal Tygodnik Powszechny (17 grudnia 2025) relacjonuje działalność Teatru Węgajty, przedstawiając ją jako syntezę „chrześcijańskich tradycji” z praktykami obcych religii i teatralnymi eksperymentami. Założona w latach 80. grupa rzekomo „studiuje” średniowieczne dramaty liturgiczne, łącząc je z hinduistycznym teatrem kudijattam, prawosławną ikonografią oraz świeckimi performansami. Artykuł gloryfikuje tę mieszaninę jako „naturalny krok” w rozwoju liturgii, całkowicie przemilczając jej sprzeczność z niezmiennym nauczaniem Kościoła katolickiego.
Synkretyzm religijny pod płaszczykiem „badań liturgicznych”
„Ten język, alfabet, tworzyliśmy kilka lat. Nie były to kopie gestów z kudijattam, choć energia i to, skąd gest idzie, jak jest zbudowany – były takie same” – przyznaje Wolfgang Niklaus, opisując wprowadzanie hinduistycznych praktyk do inscenizacji rzekomo chrześcijańskich. Kościół zawsze potępiał takie mieszanie religii jako bałwochwalstwo, czego dowodzi bulla Benedykta XIV Ex quo singulari (1742), zakazująca adaptacji rytuałów pogańskich w ewangelizacji. Św. Pius X w dekrecie Lamentabili potępił modernistyczne próby „uwspółcześniania” wiary przez wchłanianie obcych elementów (propozycja 58).
Teatr Węgajty przekracza wszelkie granice przyzwoitości, gdy:
- Uczy się gestów od aktorki praktykującej hinduistyczny teatr sanskrycki (Anna Łopatowska)
- Stosuje techniki „medytacyjne” inspirowane Wschodem
- Przekształca święte teksty w performansy, gdzie „święci z fresków zaczynają tańczyć”
Papież Pius XI w Quas primas (1925) ostrzegał: „Gdy Boga i Jezusa Chrystusa usunięto z praw i z państw (…), zburzone zostały fundamenty”. W Węgajtach nie tylko usunięto Boga – zastąpiono Go pogańskim kultem ciała i przyrody.
Naturalistyczne wypaczenie roku liturgicznego
Niklausowie otwarcie głoszą herezję, redukując rok liturgiczny do cyklu przyrodniczego: „Chrześcijaństwo nie wprowadziło wszystkiego na nowo. Nawiązało do cyklu, do starych świąt i obrzędów”. To jawne odrzucenie nadprzyrodzonego charakteru liturgii, potępione w Syllabusie błędów Piusa IX (pkt 1-7).
Kardynał Pie w Sprawie Rzymska podkreślał: „Liturgia jest przede wszystkim aktem kultu Boga prawdziwego, nie zaś teatralną reminiscencją pogańskich misteriów”. Tymczasem w Węgajtach:
- Boże Narodzenie staje się pretekstem do „medytacyjnego wyjazdu”
- Wielkanocną procesję zastępuje huśtaniem świeczników, by wywołać wrażenie „tańczących świętych”
- Śpiew gregoriański traktuje się jako materiał do artystycznych przeróbek
Fałszywa eklezjologia i pogarda dla rubryk
Błąd modernizmu objawia się w stwierdzeniu: „Istotne nie jest perfekcyjne wykonanie. Istotne jest to, że to śpiew – a w ślad za nim i ciało – jest integralną częścią liturgii”. Kościół zawsze nauczał, że istotą liturgii jest oddanie czci Bogu poprzez ścisłe zachowanie ustanowionych form, nie zaś subiektywne „doświadczenia” (Św. Pius X, Tra le sollecitudini).
Artykuł ujawnia głęboką pogardę dla norm liturgicznych:
„Zależało nam na tym, aby ruch postaci na scenie bronił się i liturgicznie, i dramaturgicznie”
To kwintesencja protestanckiego podejścia – podporządkowanie świętych znaków wymogom scenicznej dramaturgii. Św. Pius V w bulli Quo primum (1570) podkreślał: „Nikomu nigdy nie wolno zmieniać niniejszego Naszego listu (…) ani świętokradzko podkopywać jego postanowień”.
Duchowa pustka pod pozorem „głębi”
Najbardziej porażający jest brak jakiejkolwiek wzmianki o:
- Ofierze Mszy Świętej
- Realnej Obecności Chrystusa w Eucharystii
- Łasce uświęcającej
- Grzechu i potrzebie odkupienia
Cała „duchowość” Węgajt sprowadza się do estetyzujących uniesień, co doskonale oddaje cytat Havla: „Nadzieja to nie przekonanie, że coś się dobrze skończy, tylko pewność, że coś ma sens niezależnie od tego, jak się skończy”. To czysty naturalizm, potępiony przez Piusa IX w Syllabusie (pkt 58).
Katolicka alternatywa: liturgia jako kult, nie performance
Prawdziwa odnowa liturgiczna dokonuje się wyłącznie przez powrót do tradycyjnej Mszy Świętej, gdzie:
- Kapłan działa in persona Christi
- Gestów nie wymyślają aktorzy, lecz ustalił Kościół przez wieki
- Centralnym punktem jest Ofiara Kalwarii, nie „doświadczenie wspólnoty”
Jak nauczał Pius XII w Mediator Dei: „Liturgia nie jest zwykłym zewnętrznym elementem kultu (…), lecz dotyka samej istoty wiary”. W Węgajtach nie ma wiary – jest pogański spektakl w chrześcijańskich dekoracjach.
Za artykułem:
Teatr Węgajty: dziwne i zaśnione historie na Boże Narodzenie (tygodnikpowszechny.pl)
Data artykułu: 17.12.2025
