Agnostycyzm jako cnota? Demontaż personalistycznej mgławicy Więź.pl

Portal Więź.pl anonsuje podcast „Pytania na marginesach”, w którym Karol Grabias rozmawia z dr Sylwią Wilczewską (IFiS PAN) o agnostycyzmie. Padają pytania o możliwość bycia „osobą religijną” bez zdefiniowanego stanowiska co do istnienia Boga, o rzekomą użyteczność agnostycyzmu w obniżaniu „temperatury sporów” religijnych oraz o to, jak to możliwe, że tak różni światopoglądowo ludzie (Darwin, Wilde) byli agnostykami. Całość oprawiona jest personalistyczną autopromocją: „Więź – łączymy w czasach chaosu”, prośbą o darowizny oraz reklamą „personalistycznego spojrzenia na wiarę”. Konkluzja jest niewypowiedziana, ale sugerowana: agnostycyzm jako dopuszczalna, a nawet „pomocna” postawa wobec religii. To nie tylko błąd – to programowa neutralizacja dogmatu i moralnej powagi Objawienia.

Redukcja religii do stanu zawieszenia: agnostycyzm jako „komfort poznawczy”

W materiale pada teza syntetyczna: „Istotową dla agnostycyzmu jest pewna pośredniość, czasem przeradzająca się w duchowe niezdecydowanie”. To przedstawienie nie tylko eufemizuje grzech niewiary, ale podsuwa próbę estetyzacji wahania, jakby było ono cnotą. Kościół uczy inaczej. Fides ex auditu (wiara rodzi się ze słuchania) zobowiązuje człowieka – który posiada naturalną zdolność poznania istnienia Boga ze stworzeń – do aktu religijnego posłuszeństwa rozumowi i woli. Sobór Watykański I, konstytucja Dei Filius, definiuje: rozum ludzki może z pewnością poznać Boga-Stwórcę ze świata widzialnego; kto temu zaprzecza, popada w błąd rozumu. Co więcej, Kościół nie raz i nie dwa potępił sceptycyzm religijny jako rozpuszczalnik dogmatu.

Gdy pytanie z podcastu brzmi: „Czy można być osobą religijną, nie posiadając zdefiniowanych poglądów na istnienie Boga?” – odpowiedź integralnej nauki katolickiej jest jednoznaczna: nie. Religio jest cnotą sprawiedliwości wobec Boga i zakłada uznanie Jego istnienia oraz poddanie się Objawieniu. Bez tego mamy co najwyżej sentymentalny kult „sacrum” albo estetykę rytuału, lecz nie religię. Pius XII ostrzegał przed religią redukowaną do „absolutu doświadczenia” i nastroju bez treści – duchowy naturalizm, który jest matką agnostycyzmu.

Naturalizm personalistyczny zamiast Objawienia: symptom rewolucji posoborowej

Personalistyczne hasła Więź.pl – „łączymy w chaosie”, „dialog”, „obniżanie temperatury dyskusji” – świadczą o zamianie prymatu prawdy na prymat nastroju. Veritas prima caritas (prawda jest pierwszą miłością): porządek miłości domaga się prymatu obiektywnego Objawienia nad stanami emocjonalnymi. Pius XI w Quas Primas przypominał: pokój możliwy jest jedynie w królestwie Chrystusa. Nie ma więc „pokojowego” agnostycyzmu – jest kapitulacja rozumu i woli przed obowiązkiem wyznania wiary. Agnostyczne „obniżanie temperatury” to w istocie obniżanie dogmatu do temperatury letniości.

W materiale przywołuje się Darwina i Wilde’a jako przykłady różnorodności w jednym mianowniku agnostycyzmu. To zabieg retoryczny: legitymizacja postawy poprzez kulturową renomę. Ale Kościół potępiał argumentum ab auctoritate humana tam, gdzie w grę wchodzi prawda o Bogu. Non numerantur sed ponderantur (nie liczy się liczba, lecz waga) – autorytet Objawienia przewyższa błysk geniuszu ludzkiego. Darwinizm stał się kuźnią naturalizmu, a estetyzm Wilde’a – romantyzacją subiektywizmu; oba są bocznymi furtkami do agnostycyzmu, który ucina spór o prawdę poprzez wprowadzenie mgły.

Milczenie o łasce i sądzie: oskarżające przemilczenie nadprzyrodzoności

Najcięższe pominięcie w anonsie Więź.pl dotyczy fundamentów nadprzyrodzonych: nie ma słowa o grzechu, łasce, konieczności wiary do zbawienia, o sądzie szczegółowym i ostatecznym. To milczenie jest krzykiem. Chrystus nie proponuje agnostycznej „pauzy” – nakazuje: „Kto uwierzy i ochrzci się, będzie zbawiony; kto nie uwierzy, będzie potępiony”. Tradycyjne Magisterium nauczało zawsze: bez wiary – choćby implicite u niezdolnych do pełnego aktu – nie ma usprawiedliwienia. Gdy publicyści rozważają agnostycyzm jako „pomoc w dialogu”, przemilczają, że jest on formalnym, dobrowolnym zawieszeniem posłuszeństwa rozumowi i woli wobec Boga, którego istnienie rozum może poznać, a którego Objawienie Kościół głosi z autorytetem Boskim.

Nie ma tu wezwania do nawrócenia, nie ma ostrzeżenia, że agnostycyzm – pielęgnowany i promowany – prowadzi do praktycznego ateizmu, którego owoce to moralna anarchia i kult człowieka. W miejsce łaski proponuje się psychologiczną ulgę; w miejsce pokuty – „temperaturę dyskusji”. To nie jest troska o zbawienie dusz; to konserwacja letniości.

Język asekuracji: eufemizmy, które rozpuszczają dogmat

Sformułowania: „pośredniość”, „duchowe niezdecydowanie”, „pomóc w obniżeniu temperatury dyskusji”, tworzą leksykon nowomowy. Zamiast nazywać rzecz po imieniu – grzech niewiary, sceptycyzm jako wada rozumu, tchórzostwo woli – rozciąga się kołdrę psychologii nad dramatem zbawienia. To retoryka biurokratycznej bezbarwności, która w praktyce de-dogmatyzuje religię i sprowadza ją do sfery emocji i procedur. Trzeba powiedzieć jasno: agnostycyzm nie jest „pośredniością”, lecz praktyczną odmową uznania obowiązku poszukiwania i uznania prawdy. Kto celowo zatrzymuje się w zawieszeniu, obciąża sumienie winą, proporcjonalnie do otrzymanego światła rozumu i łaski.

Prymat Praw Bożych nad „prawem do wątpliwości”

Retoryka współczesna często uznaje „prawo do wątpliwości” jako nienaruszalne, a nawet szlachetne. Lecz ius nie istnieje w próżni. Człowiek ma obowiązek – z prawa naturalnego i pozytywnego Bożego – szukać, poznać i wyznawać prawdziwą religię. Ten obowiązek jest publiczny, ponieważ Chrystus jako Król ma prawo do publicznego kultu i posłuszeństwa narodów. Pius XI w Quas Primas stwierdza, że pokój narodów i ład społeczny zależą od uznania królowania Chrystusa. Zatem promowanie agnostycyzmu jako „cywilizacyjnego chłodzenia sporów” jest uderzeniem w samo bonum commune (dobro wspólne). Nie „prawa człowieka”, lecz Prawa Boże orzekają, co człowiek ma czcić, wierzyć i jak ma żyć.

„Religijność” bez Boga: semantyczna pułapka

Kluczowe pytanie podcastu – „Czy można być religijnym bez określonego poglądu na istnienie Boga?” – demaskuje błąd u źródła: redefinicję religii. W tradycji katolickiej religia to cnota moralna, której formalnym przedmiotem jest Bóg realnie istniejący i poznawalny; akt religijny niesie uznanie pierwszeństwa Boga i posłuszeństwo Objawieniu. Mówić o „religii” bez aktu uznania istnienia Boga to jak mówić o sprawiedliwości bez uznania istnienia bliźniego. To nie semantyka, to sabotaż definicji. „Religijność” agnostyka jest albo estetyką rytuału, albo socjologicznym nawykiem – nie aktem cnoty.

Agnostycyzm jako owoc systemowej apostazji posoborowej

Dlaczego tego typu narracje rozlewały się po tzw. katolickiej przestrzeni publicznej? Ponieważ rewolucja posoborowa wprowadziła do krwiobiegu myślenia kościelnego modernistyczne tezy: ewolucję dogmatu, prymat „doświadczenia” nad definicją, dialog zamiast misji i fałszywą wolność religijną w miejsce społecznego panowania Chrystusa. Hermeneutyka „ciągłości” stała się eufemizmem dla ciągłości zrywanej na każdym poziomie. Z takiej gleby wyrasta „personalizm medialny”, który – jak w omawianym materiale – potrafi wykroić z chrześcijaństwa neutralny psychologiczny towar, bez ostrych krawędzi prawdy i bez zobowiązań sumienia.

Tradycyjne Magisterium widziało tę pokusę zawczasu. Pius IX potępił tezę, że człowiek może zadowolić się religią naturalną. Leon XIII przypominał, że rozum – choć ograniczony – zobowiązuje do przyjęcia Objawienia, które Bóg pieczętuje znakami i autorytetem Kościoła. Pius X w Pascendi nazwał modernizm „syntezą wszelkich herezji”, bo rozpuszcza dogmat w przeżyciu i subiektywizmie, a w efekcie przeistacza wiarę w agnostyczne uczucie. Dzisiejsze media „katolickie” żerują na tym rozpuszczeniu: oferują „dialog”, gdzie Kościół ma siedzieć na ławie oskarżonych, a agnostyk – na tronie arbitra temperaturowego.

Kontrteza katolicka: obowiązek wiary i grzech agnostycyzmu

Credo ut intelligam (wierzę, aby rozumieć) – zasada Ojców Kościoła – stoi naprzeciwko programowej niepewności. Człowiek, który ma dostęp do światła rozumu i świadectwa Objawienia, a mimo to celebruje zawieszenie, wybiera postawę moralnie naganną. Nie mówimy tu o osobach pozbawionych dostępu do Kościoła lub ofiarach ignorancji niezawinionej – Kościół zawsze rozróżniał winę formalną i materialną. Mowa o kulturze, która z niewiary czyni cnotę. Agnostycyzm, proponowany jako „mądrość umiaru”, jest w istocie pychą rozumową i lenistwem woli. Zamiast wypełnić nakaz Chrystusa: „Szukajcie najpierw Królestwa Bożego”, agnostyk szuka najpierw komfortu psychicznego.

Co pominięto i czego nie wolno pominąć

• Brak wzmianki o pierwszym przykazaniu: obowiązku wiary i kultu wobec Boga Jedynego, poznawalnego rozumem i danego w Objawieniu.
• Brak ostrzeżenia, że pielęgnowany agnostycyzm prowadzi do utraty wiary, a in fine – do potępienia, jeśli jest zawiniony i niepokutowany.
• Brak wskazania, że rozumowe dowody na istnienie Boga – tradycyjnie formułowane przez filozofię realistyczną (np. pięć dróg) – eliminują „usprawiedliwiającą mgłę”.
• Brak wezwania do poddania się autorytetowi Chrystusa Króla i do realnego posłuszeństwa nauczaniu Kościoła przedsoborowego, które nie relatywizuje dogmatu.

Wezwanie: od mgły do światła – od „dialogu” do wyznania

Nie trzeba nam agnostycznych „koców termicznych” dla sporów, lecz ognia prawdy. Ubi Christus, ibi pax (gdzie Chrystus, tam pokój). Pokój nie rodzi się z wahania, lecz z poddania; nie z symetrii błędu z prawdą, lecz z triumfu prawdy. Kto kocha dusze, nie uspokaja ich wątpliwości; prowadzi je do wyznania wiary, do sakramentów, do życia w łasce, do posłuszeństwa przykazaniom. Agnostycyzm nie jest drogą środka; jest drogą donikąd.

Konkluzja polemiczna

To, co przedstawiono jako „pośredniość” i „obniżanie temperatury”, jest w istocie systemowym programem neutralizacji wiary – programem, który wyrósł na gruncie posoborowej rewolucji i którego medialną twarzą stały się „personalistyczne” platformy. Z perspektywy wiary katolickiej wyznawanej integralnie trzeba rzec bez ogródek: agnostycyzm nie jest „pomocny”, jest zgubny; nie jest „umiarkowany”, jest letni; nie jest „mostem”, jest przepaścią. Skoro milczy o łasce i sądzie, to już oskarża sam siebie.

„Istotową dla agnostycyzmu jest pewna pośredniość, czasem przeradzająca się w duchowe niezdecydowanie.”

Właśnie tak. I dlatego – odrzućcie pośredniość, z której kpił Chrystus w Apokalipsie: „Obyś był zimny albo gorący”. Letniość spotyka się z wypluciem. Nie sprzedawajcie mgły w imię pokoju. Fiat veritas, pereat agnosticismus (niech stanie się prawda, niech zginie agnostycyzm).

Za artykułem:
Sylwia Wilczewska: Agnostycyzm to konsekwencja w niepewności   (wiez.pl)
Data artykułu:

Podziel się tą wiadomością z innymi.